روانشناسی
منظور از مدیریت انگیزه چیست؟
هنگامی که برای اولین بار قدم به دانشگاه می‌گذاریم یا ترم جدیدی را آغاز می‌کنیم، بیشترمان شور و شوق داریم که تکالیفمان را به‌نحو احسن انجام دهیم و از درس‌هایمان لذت ببریم.
اما گاهی اوقات هرچقدر هم که به رشته تحصیلی‌مان علاقه‌مند باشیم، به‌خصوص در شرایط آموزش از راه دور، این شور و اشتیاق کم‌رنگ می‌شود. شناخت موانع بالقوه مدیریت انگیزه اولین قدم برای غلبه بر آن‌هاست.
در این مقاله، راهکارهای مفیدی برای مدیریت انگیزه و پیشرفت تحصیلی در دانشگاه به شما ارائه می‌دهیم. همراهمان بمانید.
آنچه در این مقاله میخوانید
غلبه بر موانع مدیریت نگیزه
با توجه به موانع متعددی که برای مدیریت انگیزه وجود دارند، جای نگرانی نیست اگر گاهی اوقات بی‌انگیزه باشید. لازم است که احساسات خود را بپذیرید و درباره آن‌ها تأمل کنید و سپس آماده اقدام عملی شوید. راه‌های زیادی برای تقویت انگیزه وجود دارد!
یکی از موانع انگیزه و بهره‌وری احساس بی‌حوصلگی و دلزدگی است. ممکن است به رشته تحصیلی یا تکلیفتان بی‌علاقه شده باشید. برای غلبه بر این مانع داوطلبانه به دنبال یافتن جنبه‌هایی از موضوع پروژه یا تکلیفتان باشید که برای خودتان یا مجموعه دانشگاهی‌تان جالب و معنادار باشند.
قطعا با کمی تحقیق درباره موضوع پروژه‌تان به نکاتی پی می‌برید که برای شخص خودتان جالب و معنادار باشند. مثلا شاید در مسیر این جست‌وجو، ارتباط معناداری بین رشته تحصیلی‌تان و موضوعی بیابید که منشأ شور و شوقتان است.
صحبت با دوستان نیز ممکن است ایده‌هایی درمورد اهمیت موضوع مدنظر در رشته تحصیلی یا پژوهشی‌تان ارائه دهد.
مثلا جیمز کلیر در کتاب «قدرت شروع ناقص» این راهکار را برای افزایش انگیزه ارائه کرده است: «یکی از راه‌های بهبود درک مطلب انتخاب کتاب‌هایی است که در همان مقطع زمانیِ خواندن‌شان بتوانید محتوای آن‌ها را به کار ببرید. به‌کارگیری آموخته‌های کتاب‌ها راهی عالی برای تثبیت مفاهیم آن‌ها در ذهن است. تمرین شکل بسیار مؤثرِ یادگیری است.
انتخاب کتابی که بتوانید در لحظه‌ی حال از آن استفاده کنید انگیزه‌ای مضاعف برای توجه بیشتر و به‌یاد‌سپردن مفاهیم آن فراهم می‌کند، خصوصاً وقتی در وضعیتی بحرانی قرار می‌گیرید. مثلاً اگر کسب‌وکار جدیدی راه انداخته باشید، برای درک مفاهیم کتاب‌های فروش، انگیزه‌ی زیادی دارید. به همین ترتیب، کسی که در حوزه‌ی زیست‌شناسی فعالیت می‌کند کتاب منشأ گونه‌ها را بهتر از کسی می‌فهمد که آن را از روی کنجکاوی می‌خواند زیرا مفاهیم کتاب با کارهای روزانه‌ی او مستقیماً در ارتباط است. البته همه‌ی کتاب‌ها کاربردهای عملی ندارند که بتوانید بلافاصله آن‌ها را در زندگی خود به کار بگیرید. از بسیاری کتاب‌ها می‌توانید درس بصیرت بگیرید. ولی شخصاً پی برده‌ام کتاب‌هایی بیشتر در ذهنم باقی مانده‌اند که با زندگی روزمره‌‌ام بیشتر پیوند داشته‌اند.»
اضطراب یکی دیگر از موانع مدیریت انگیزه است. ممکن است ندانید که روش صحیح انجام‌دادن تکلیفتان چیست و از این بابت نگران باشید. عامل دیگری که انگیزه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، تردید است؛ یعنی احساس می‌کنید که راهتان را گم کرده‌اید و سردرگم شده‌اید و نمی‌دانید که چگونه باید تکلیفتان را انجام دهید.
ممکن است برای دوری از این دو احساس ناخوشایند انجام کار را به تعویق بیندازید، اما با چنین ترفندی هرچه به مهلت پایانی نزدیک‌تر شوید، رنجتان هم بیشتر می‌شود.
برای رهایی از این دو احساس یعنی اضطراب ناشی از انجام نادرست تکلیف درسی و تردید درباره چگونگی کامل‌کردن آن، باید وارد عمل شوید. همه تکالیفتان را به‌صورت برنامه‌ای منظم یادداشت کنید و برای انجام آن‌ها از استاد راهنما، مشاور درسی یا همکلاسی‌های خود کمک بگیرید.
استاد راهنما و استادیار می‌توانند به شما کمک کنند تکلیفتان را به‌خوبی متوجه شوید و با ارائه بازخورد شما را در مسیر درست هدایت کنند.
هیچ‌کس خبر ندارد که شما دچار اضطراب و تردیدید، بنابراین مهم است که پنهانی رنج نکشید و آن را بازگو کنید. با برداشتن این گام‌های اولیه می‌توانید از این شرایط ناخوشایند رها شوید و مسیر پیشرفت خود را دریابید.
مقالات پیشنهادی سردبیر
مجموعه دیگری از موانع مدیریت انگیزه به عادت‌های شما مربوط می‌شوند. اگر عادت دارید که نامنظم و بدون روالی مشخص زندگی کنید، قطعا بهره‌وری و انگیزه هم نخواهید داشت.
با ایجاد روالی متعادل برای درس‌خواندن (یعنی تقسیم‌کردن تکالیفتان به بخش‌های کوچک‌تر و پیشرفت با سرعتی ثابت)، وعده‌های غذایی منظم، ورزش و خواب می‌توانید عادت بهره‌وری را در خود ایجاد کنید.
اگر اولویت‌های ناهمگونی مانند مراقبت از خانواده دارید، باید درمورد زمان درس‌خواندن خود و آنچه می‌توانید در این بازه زمانی به دست آورید، سنجیده‌تر عمل کنید. اما اگر اولویت‌های شما شامل بازی‌های ویدئویی و تماشای نتفلیکس باشد، چنین عادت‌های منفعلانه‌ای انگیزه را از شما سلب می‌کنند.
درمورد اولویت‌های خود حساب‌شده عمل کنید و برای زمان‌های درس‌خواندن، وظایف مراقبتی و فعالیت‌هایی که به شما آرامش و آسودگی خاطر می‌دهند، تصمیم‌‌های سنجیده‌ای بگیرید.
آخرین مانع انگیزه احساس خستگی یا کمبود انرژی است. ممکن است این احساس به سلامت جسمانی‌تان مربوط باشد و نشانه این باشد که شما به خواب بیشتر، وعده‌های غذایی متعادل و منظم و فعالیت بدنی نیاز دارید.
شیوه برخورد با مشکلات مدیریت انگیزه
یکی دیگر از موانع بزرگ مدیریت انگیزه زمانی خودنمایی می‌کند که مشکلی پیش می‌آید. مثلا امیدی ندارید که نمره دلخواهتان را کسب کنید یا به تصور خودتان ارائه‌ای ضعیف داشته‌اید.
این‌گونه ارزیابی یا خودانتقادگری به‌شدت انگیزه شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود که به خود و توانایی‌هایتان شک کنید اما دلیلی ندارد که این‌طور فکر کنید.
اشتباهات بخش جدایی‌ناپذیر یادگیری هستند. اگر از قبل همه‌چیز را می‌دانستید و در انجام هر کاری بی‌نقص بودید، دیگر نیازی نبود که به دانشگاه بیایید.
نکته مهم دیگر این است که احساساتی مانند ناامیدی، نگرانی یا درماندگی طبیعی هستند. به‌جای اینکه شتاب‌زده از آن‌ها فرار کنید، باید این احساسات را بپذیرید و با آن‌ها کنار بیایید. نحوه کنارآمدن شما با این احساسات هم مهم است.
هنگامی که تصمیم به پذیرش احساسات خود می‌گیرید، باید از نشخوار فکری، غرق‌شدن در افکار منفی و تمرکز بر اشتباهات اجتناب کنید و مدام تجربه ناخوشایند اولیه را مرور نکنید. در چنین مواقعی باید از خود بپرسید «این افکار چه کمکی به من می‌کنند؟»
از اقدامات مثبت دیگری که می‌توانید انجام دهید این است که احساسات خود را بپذیرید، به خودتان انتقادی سازنده داشته باشید، برای آینده برنامه‌ریزی کنید و گام‌های مثبت بردارید.
«از این تجربه چه چیزی می‌توانم بیاموزم؟ دفعه بعد چه کار متفاوتی می‌توانم انجام دهم؟ چگونه می‌توانم بازخوردی دریافت کنم تا به پیشرفتم کمک کند؟»
انواع انگیزه
برای داشتن دیدگاهی جامع‌تر در خصوص مدیریت انگیزه و چگونگی حفظ فعالانه آن (به‌جای تسلیم‌شدن در برابر موانع)، بیایید انواع مختلف انگیزه را بررسی کنیم:
- بیرونی: در این نوع انگیزه، نیروی محرک شما پاداش‌های بیرونی هستند مانند کسب نمره، رسیدن به شغل دلخواه یا تشویق‌شدن.
- درونی: در این حالت، اشتیاق درونی شما به رشته تحصیلی یا تکلیفتان نیروی محرکتان است.
- خودکارآمدی: این نوع انگیزه حاصل خودباوری شماست. یعنی باور دارید که می‌توانید تکلیفتان را به‌نحو احسن انجام دهید. برای تقویت این نوع انگیزه می‌توانید به تجارب گذشته خود (در دوران دبیرستان، تجربه‌های کاری یا دوره‌هایی که در دانشگاه عملکرد موفقی داشته‌اید) تکیه کنید.
- خودتنظیمی: این نوع انگیزه بر این باور استوار است که شما می‌توانید برای دستیابی به اهدافتان خود را مدیریت کنید و نتیجه کارتان عمدتا به تلاش شما بستگی دارد نه به شانس و اقبال. به عبارت دیگر، شما باور دارید که تلاش‌هایتان در کسب نمره، به‌دست‌آوردن شغل، بورس تحصیلی و سایر دستاوردهایتان نقشی اساسی دارند.
همه این نوع انگیزه‌ها مفیدند و اغلب همپوشانی دارند، اما بهتر است که همواره انگیزه درونی‌تان بیشتر از انگیزه بیرونی‌تان باشد. انگیزه درونی بیشتر به پیشرفت شما کمک می‌کند.
به‌جای اینکه به دنبال تعریف و تمجید باشید (یا هدفتان اجتناب از تنبیه یا شکست باشد)، مشوق‌هایی را در خود ایجاد و دنبال کنید که برایتان لذت‌بخش و دلگرم‌کننده باشند. این‌‌طوری تکیه‌گاهی بسیار قوی در مقابل کاهش انگیزه خواهید داشت.
به‌راحتی می‌توان دید که خودکارآمدی و خودتنظیمی یکدیگر را پوشش می‌دهند، زیرا تمرکز هردو بر خودپنداره یا ذهنیت ماست. سعی کنید به خودگویی و باورهایتان درمورد خودتان آگاه باشید
اگر متوجه شدید که تک‌سخنگوی درونتان چیزهایی از این قبیل می‌گوید که «من نمی‌توانم این کار را انجام دهم. خیلی سخت است.» یا «هم‌کلاسی‌ام به‌راحتی نمره عالی می‌گیرد و من هرچقدر هم تلاش کنم فقط نمره متوسط می‌گیرم.»، باید در این خودگویی‌ها تأمل کنید. چرا درمورد خود چنین باوری دارید؟
چه مدرکی برای این باور دارید و چه مدرکی بر خلاف آن وجود دارد؟ اگر در گذشته به‌سختی تلاش کرده‌اید و عملکرد خوبی داشته‌اید، گواه بر این است که دوباره می‌توانید نتیجه خوبی بگیرید. راه دیگر برای بهبود خودباوری و خودگویی‌تان ایجاد ذهنیت رشد است.
ذهنیت رشد چیست؟
بر اساس پژوهش‌های بلندمدت، بهترین راه رویارویی با چالش‌ها، شکست‌های احتمالی و مدیریت انگیزه‌تان ایجاد ذهنیت رشد است. افرادی که ذهنیت رشد دارند، معتقدند که می‌توانند مهارت‌هایی را در گذر زمان یاد بگیرند و ارتقا دهند. آن‌ها چالش‌ها، اشتباهات و حتی شکست را تنها راه یادگیری و پیشرفت می‌دانند.
در مقابل افرادی با ذهنیت ثابت، معتقدند که نمی‌توانند چیز تازه‌ای یاد بگیرند و توانایی‌هایشان ذاتی و تغییرناپذیرند. آن‌ها از چالش‌ها و شکست‌ها می‌ترسند، زیرا این تجربیات نقصانِ آن‌ها را آشکار می‌کنند و نشان می‌دهند که برای همیشه همین‌طور بدون تغییر خواهند ماند.
اما افرادی که ذهنیت رشد دارند، از سختی‌ها استقبال می‌کنند و از شکست‌ها درس می‌گیرند. به‌نظر شما کدام نگرش بهتر است؟
البته ما ذهنیت رشدِ ۱۰۰درصدی یا ذهنیت ثابتِ ۱۰۰درصدی نداریم. ممکن است درمورد دروس شیمی خود ذهنیت رشد داشته باشیم، اما درمورد دروس زیست‌شناسی چنین فکر نکنیم.
شاید بنا به دلایلی باور داریم که در سطح دانشگاهی در درس زیست‌شناسی خوب نیستیم، اما احساس می‌کنیم که می‌توانیم در رشته شیمی یا سایر زمینه‌های زندگی‌مان مانند سرگرمی‌ها یا ورزش‌ها مهارت‌های جدیدی بیاموزیم.
بنابراین مهم است که به خودباوری و خودگویی‌هایتان هوشیار باشید و درمورد آن‌ها تأمل کنید. اگر متوجه شدید که افکار منفی دارید، سعی کنید به‌جای آن‌ها از کلامی مثبت استفاده کنید، مثلا از خود بپرسید: چه چیزی یاد گرفته‌ام؟ راه دیگر دستیابی به این هدف چیست؟ چگونه می‌توانم پیشرفت کنم؟
قدم بعدی این است که از دیگران بازخورد دریافت کنید و پذیرای آن‌ها باشید. این هم راه اثبات‌شده دیگری برای پیشرفت و موفقیت است.
سخن پایانی برای مدیریت انگیزه
همان‌طور که در این مقاله خواندید، مدیریت انگیزه در دانشگاه دشواری‌هایی دارد، اما غیرممکن نیست. با شناخت موانع انگیزه از قبیل بی‌حوصلگی، اضطراب، عادت‌های نامناسب و خستگی می‌توانید برای غلبه بر آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
ایجاد انگیزه درونی، خودباوری، ذهنیت رشد و یادگیری عمیق از اشتباهات اصول مدیریت انگیزه در طول دوران تحصیل هستند.
به یاد داشته باشید که همه افراد با سختی‌ها و موانعی روبه‌رو می‌شوند، اما نحوه برخورد شما با این تجربیات تعیین‌کننده مسیر موفقیت شما خواهد بود و می‌توانید به اهدافتان در دانشگاه و فراتر از آن دست پیدا کنید. برای مطالعه بیشتر درباره راه‌های مدیریت انگیزه کلیک کنید.
مطالعه نیز یکی از روش‌های مفید و اثربخش برای افزایش آگاهی و بهبود کیفیت زندگی است، به‌ویژه وقتی کتاب‌های مناسب را برای مطالعه انتخاب کنیم. پیشنهاد می‌کنیم این چهار کتاب عالی را که با موضوع انگیزه و هدف‌گذاری مرتبط‌اند، در فهرست مطالعه خود قرار دهید.
آرزو می‌کنیم در ادامه مسیر تحصیلی‌تان شادکام و موفق باشید و لطفا این مقاله را با عزیزان و دوستانتان هم به اشتراک بگذارید تا از مطالب مفید آن بهره‌مند شوند.
 |
 |
 |
 |
ذهنیت برنده |
خرده عادت‌ها |
قدرت شروع ناقص |
قهرمان در مأموریت |
