روانشناسی
چگونه بر احساس پوچی خود غلبه کنیم؟
احساس بی‌ارزشی اغلب با حس بی‌اهمیت‌بودن خود همراه است و ارتباطی قوی با ناامیدی و سرزنش خود دارد. این احساسات اغلب نشانه‌های رایج افسردگی هستند، اما ممکن است به دلیل عزت‌نفس پایین، غفلت، سوءرفتار و ضربه روحی نیز ایجاد شوند.
احساس بی‌ارزشی می‌تواند سبب پریشانی زیادی شود و زندگی روزمره را مختل کند. شاید وقتی حس کنید هیچ‌یک از کارهایی که انجام می‌دهید درست نیستند یا هیچ‌کدام از تلاش‌های شما تفاوتی ایجاد نمی‌کنند، باانگیزه‌ماندن برایتان سخت شود.
به همین دلیل یافتن روش‌هایی برای غلبه بر احساس پوچی و کمک‌گرفتن از دیگران در صورت لزوم بسیار مهم است. در این مقاله با ما همراه باشید تا بررسی کنیم احساس بی‌ارزشی از کجا ناشی می‌شود و چطور می‌توان بر آن غلبه کرد.
آنچه در این مقاله میخوانید
دلایل احساس بی‌ارزشی
۱. آسیب‌های روحی دوران کودکی
شاید در دوران کودکی تجربیاتی منفی داشته‌اید که اثری دائمی بر شما گذاشته‌اند. غفلت، سوءرفتار، و بدرفتاری در دوران کودکی همه در ایجاد احساس بی‌ارزشی نقش دارند.
بچه‌هایی که در معرض سوءرفتار قرار می‌گیرند یا والدینشان مدام از آن‌ها انتقاد می‌کنند، اغلب در دوران بزرگ‌سالی هم دچار احساس بی‌ارزش‌بودن می‌شوند. طبق تحقیقات، این آسیب‌های روحی با احساسات بعدی که فرد درباره بی‌ارزشی خودش دارد در ارتباط‌اند.
۲. مقصردانستن خود بابت اتفاقات منفی
ممکن است رویدادهای منفی را به کارها یا ویژگی‌های خودتان نسبت دهید. افرادی که بیشتر اتفاقات منفی را به دلایل درونی نسبت می‌دهند، بیشتر نشانه‌های افسردگی مانند حس بی‌ارزشی را تجربه می‌کنند.
۳. انتقادات گذشته
ممکن است در گذشته دیگران از شما انتقاد کرده باشند. تجربیات منفی گذشته که در آن‌ها فرد تحقیر شده یا مورد انتقاد دیگران قرار گرفته است می‌تواند سبب شود حس کند ارزشمند نیست.
۴. مشکل مهار استرس
ممکن است برای تطبیق‌دادن خودتان با استرس مشکل داشته باشید. استرس به هر دو صورت حاد و مزمن می‌تواند روی درکی که فرد از خودش دارد اثر منفی بگذارد. شاید بعد از تجربه شکست‌های مهم مانند مشکلات مالی، طلاق یا ازدست‌دادن شغلتان حس کنید ارزشی ندارید.
۵. مشکلات سلامت روان
ممکن است دچار یکی از مشکلات سلامت روان باشید. اختلالات خلق‌و‌خو مانند اختلال افسردگی عمده اغلب با نشانه‌هایی مانند خجالت، احساس گناه، ناامیدی و بی‌ارزشی همراه‌اند. این نشانه‌ها سبب ایجاد پریشانی می‌شوند و مدیریت کارهای روزانه را برای فرد دشوار می‌کنند.
برای غلبه بر احساس بی‌ارزشی چه‌کار کنیم؟
۱. با خودتان با محبت صحبت کنید
افرادی که احساس بی‌ارزشی می‌کنند اغلب فکرهای منفی می‌کنند و حرفهای منفی به خودشان می‌زنند. شاید در ابتدا سخت باشد، اما باید تمرکز کنید و رفتاری مهربانانه با خودتان داشته باشید.
هر وقت متوجه شدید دارید به خودتان حرفهای منفی می‌زنید، باید دنبال راه‌هایی بگردید تا بتوانید این افکار را در چهارچوبی مثبت‌تر و واقع‌گرایانه‌تر قرار دهید.
مقالات پیشنهادی سردبیر
مثلا به‌جای اینکه فکر کنید «من از خودم متنفرم» یا «هرگز نمی‌تونم این کار رو بکنم»، می‌توانید بگویید «من می‌تونم هر روز یه سری کارهای کوچک انجام بدم تا پیشرفت کنم».
۲. توجه کنید این احساس بی‌ارزشی در چه شرایطی به شما دست می‌دهد
گاهی اوقات این احساسات منفی در پاسخ به موقعیت‌ها، افکار، تجربیات یا حتی افرادی خاص ایجاد می‌شوند. توجه کنید این احساسات از چه زمانی شروع می‌شوند، وقتی شروع می‌شوند چه اتفاقی در حال افتادن است و چه نوع افکاری ممکن است در ایجاد آن‌ها دخیل باشند.
به این ترتیب می‌توانید به مبارزه با نشخوارهای فکری منفی بروید که سبب تقویت احساس بی‌کفایتی می‌شوند.
دکتر جولی اسمیت در کتاب «چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود؟»، می‌گوید: «حالت‌های هیجانی شدید مانع درست فکرکردن می‌شوند؛ پس بهتر است کارمان را با بررسی احساسات حاکم بر موقعیت‌های قبلی شروع کنیم که در آن‌ها پس از فروکش کردن احساسات شروع به سوگیری کرده‌ایم. با یادآوری موارد گذشته، به آگاهی می‌رسید و به‌تدریج در لحظه به تفکر و سوگیری‌تان آگاه خواهید شد.
وقایع روزانه را یادداشت کنید و روی موقعیت‌های خاص، خواه مثبت یا منفی، تمرکز کنید. در دفترتان به‌تفکیک درباره‌ی افکار آن لحظه و احساسات و تأثیرات جسمی توأم با آن بنویسید. سپس با استفاده از لیست سوگیری‌های فکری این کتاب ببینید آیا افکارتان شامل سوگیری فکری هست یا خیر.
اگر طی موقعیت احساسی فرصت نوشتن داشتید، همان موقع افکار، احساسات و تأثیرات جسمی متأثر از آن را بنویسید، اما سعی کنید شیوه‌ی نگارشتان به شکلی باشد که از فضای آن افکار و احساسات فاصله بگیرید. مثلاً من فکر می‌کنم… یا من احساس می‌کنم… وقتی بنویسید فکر یا احساس شما این است گویی خارج از گود ایستاده‌اید و به جریانات به چشم واقعیت ماجرا نمی‌نگرید، بلکه فقط تجربه‌ای احساسی را مشاهده می‌کنید که در آن زمان تحت‌تأثیرش قرار گرفته‌اید.»
۳. یک جورنال برای قدردانی تهیه کنید
ممکن است با مقایسه بخش‌های نامطلوب زندگی خودتان با زندگی دیگران دچار احساس بی‌ارزشی شوید. بهتر است به جای نگاه‌کردن به چیزهایی که به نظر می‌رسد کم دارید، یک جورنال قدردانی تهیه کنید و هر روز کمی زمان بگذارید و به چیزهایی فکر کنید که بابت آن‌ها قدردان هستید.
وقتی افکار خود را به این شکل روی چیزهای جدید متمرکز کنید، این کار به شما کمک خواهد کرد تا از خودتان در برابر اثرات منفی مقایسه و حسادت مراقبت کنید.
۴. برای کسی دیگر کاری بکنید
گاهی اوقات وقتی احساس بی‌ارزشی می‌کنید، بهتر است توجه خود را روی چیز دیگری متمرکز کنید.
طبق تحقیقات، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی مانند داوطلب‌شدن برای انجام کمک‌های اجتماعی یا کمک به شخص دیگری که نیاز به کمک دارد می‌تواند روی شادی و حال خوب خود فرد اثر مثبت داشته باشد. وقتی به دیگران کمک کنید، احساس ارتباط و هدف‌مندبودن بیشتری خواهید کرد.
۵. برنامه‌های سلامت روان را در تلفن همراه خود امتحان کنید
یک سری برنامه‌های تلفن همراه هستند که اختصاصی برای بهبود سلامت روان طراحی شده‌اند. برخی از این برنامه‌ها ابزارهایی مانند جملات تأکیدی مثبت، تمرین‌های ذهن‌آگاهی یا تمرین‌هایی با ریشه‌ی درمان شناختی‌رفتاری (CBT) ارائه می‌کنند که برای کمک به شناسایی و تغییر الگوهای تفکر منفی مفیدند.
وقتی احساس بی‌ارزشی می‌کنیم، چطور باید از دیگران کمک بگیریم؟
یکی از نکات مهمی که باید به خاطر داشته باشید، این است که احساس بی‌ارزشی شاید یکی از نشانه‌های یک مشکل زمینه‌ای سلامت روان باشد.
اگر دائما این حس را دارید به طوری که از آن احساس پریشانی می‌کنید یا سبب شده نتوانید خودتان را با کارهای روزانه‌تان تطبیق دهید، باید با پزشک خود صحبت کنید یا با روان‌درمانگر تماس بگیرید.
ممکن است پزشکتان از شما درباره‌ی احساساتتان یا سایر نشانه‌هایی که دارید سؤال کند. همچنین شاید از شما بخواهد یک پرسشنامه پر کنید تا شما را از نظر نشانه‌های افسردگی و اضطراب ارزیابی کند.
همچنین شاید شما را معاینه کند و آزمایش‌هایی از شما بگیرد تا احتمال وجود مشکلات پزشکی‌ای را که ممکن است در ایجاد نشانه‌های افسردگی دخیل باشند هم بررسی کند.
همچنین شاید بخواهید روان‌درمانی آنلاین را امتحان کنید. بر اساس تحقیقات، روان‌درمانی آنلاین می‌تواند به اندازه جلسات درمانی سنتی رو در رو مؤثر باشد.
جلسات آنلاین روان‌درمانی روشی در دسترس و اغلب مقرون‌به‌صرفه برای کمک‌گرفتن بابت مسائل مربوط به سلامت روان است.
خدماتی که آنلاین ارائه می‌شوند از لحاظ امکانات، قیمت و چگونگی برگزاری جلسه درمان طیفی گسترده دارند. در بسیاری موارد، گزینه‌هایی مانند چت آنلاین، ویدئوکنفرانس، ایمیل و تماس تلفنی جزو گزینه‌ها هستند.
سخن پایانی برای غلبه بر احساس پوچی
ممکن است هر کسی هرازگاهی دچار احساس بی‌ارزشی شود، اما اگر این احساسات حالتی مزمن و فراگیر پیدا کنند، ممکن است مشکل‌زا شوند. خوشبختانه یک سری کارها هستند که می‌توانید انجام دهید تا حس بهتری پیدا کنید. مثلا می‌توانید در این باره کمک حرفهای دریافت کنید.
ین کمک شامل جلسات روان‌درمانی رو در رو، دریافت دارو و یا ترکیبی از این دو می‌شود. ممکن است افسردگی با گذشت زمان بدتر شود، بنابراین بهتر است بدون اتلاف وقت درباره احساس بی‌ارزشی خود با پزشکتان صحبت کنید تا مطمئن شوید بهترین درمان را قبل از بدترشدن حالتان دریافت می‌کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر به این منبع مراجعه کنید.
مطالعه نیز یکی از روش‌های مفید و اثربخش برای افزایش آگاهی و بهبود کیفیت زندگی است، به‌ویژه وقتی کتاب‌های مناسب را برای مطالعه انتخاب کنیم. پیشنهاد می‌کنیم این سه کتاب عالی را که با موضوع انگیزه و هدف‌گذاری و احساس پوچی مرتبط‌اند، در فهرست مطالعه خود قرار دهید.
 |
 |
 |
دشواری زندگی |
چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود؟ |
قهرمان در مأموریت |
