“آموزش فرزندپروری به والدین” + راهکارهای عملی و معرفی کتاب

آموزش فرزندپروری به والدین از واجبات است. بچه بزرگ‌کردن اصلاً کار ساده‌ای نیست و اتفاقاً یکی از چالش‌برانگیزترین و خسته‌کننده‌ترین کارهایی است که در زندگی خود انجام خواهید داد، به‌خصوص که مهارت‌های فرزندپروری مبتنی بر طرحواره را همان‌طور که پیش می‌روید، می‌آموزید.

هیچ‌کس از همان اول نمی‌داند چطور از پس هر اتفاقی که رخ می‌دهد برآید، ولی بهترین والدین همیشه به دنبال راه‌هایی برای بهبود می‌گردند. اگر می‌خواهید درباره‌ی فرزند‌پروری اطلاعات بیشتری به دست آورید، یعنی اولین قدم برای تبدیل‌شدن به بهترین والد ممکن را برداشته‌اید. در این مقاله، آموزش فرزندپروری به والدین را با معرفی کتاب و ارائه راهکارهای عملی لنجلم داده ایم. همراهمان بمانید.

آموزش فرزندپروری به والدین:

۱. به حرف فرزندانتان گوش دهید

تابه‌حال شده به‌قدری سرتان شلوغ باشد که متوجه نشوید کودکانتان دارند با شما حرف می‌زنند؟ نگران نباشید، این اتفاق حتی برای بهترین والدین هم می‌افتد. بااین‌حال زمانی که دارید با کودکتان وقت می‌گذرانید، تمام تلاشتان را بکنید که از حواس‌پرتی‌هایی مانند افکار مزاحم مربوط به کار، لباس‌های شسته‌نشده و تلفن همراهتان دوری کنید.

دانستن خواسته‌ها، ترس‌ها و عوامل اضطراب‌زای کودکان خود را اولویت اول قرار بدهید. گوش بدهید و سؤال کنید، حتی اگر شما را نادیده بگیرند یا سعی کنند از پاسخ‌دادن طفره بروند. وقتی نشان بدهید که به آن‌ها اهمیت می‌دهید، در واقع به آن‌ها نشان می‌دهید که دوستشان دارید و برای آن‌ها و افکار و نظراتشان ارزش قائلید.

علاوه‌بر این، گوش‌دادن فعالانه به این معناست که بدون فکرکردن به اینکه می‌خواهید چطور جواب بدهید، به چیزی که گفته می‌شود دقت کنید و زبان بدن را ببینید و متوجه نشانه‌ها بشوید.

فلیپا پری در کتاب «کتابی که آرزو می‌‌‌‌کنید والدینتان خوانده بودند»، می‌گوید: «بچه تماماً احساس است. این‌طور به شما بگویم: بقچه‌ی احساس. ما همیشه تمام احساساتشان ‌‌‌را درک نمی‌‌‌‌کنیم. گاهی باید مدتی طولانی آن‌‌‌‌ها را آرام کنیم تا احساس آرامش کنند؛ اما با چنین عشق‌ورزی‌ای، شما بنیان سلامت عاطفیِ آینده‌ی فرزندتان را خواهید ساخت.

اگر در چند سال اول زندگی‌شان احساساتشان‌‌‌ را جدی بگیرید، کودک یاد خواهد گرفت اگر مسئله‌ای احساس بدی برایش به ‌‌‌‌همراه داشت، اوضاع بهتر خواهد شد؛ به‌خصوص اگر بتوانند با فرد دلسوزی درددل کنند.»

نکته‌ی دیگر برای گوش‌دادن فعالانه این است که با کودکتان هم‌سطح شوید تا بتوانید در چشم‌هایش نگاه کنید. شاید برای این کار لازم باشد زانو بزنید تا هم‌قد او شوید. تمام توجه خود را به کودکتان اختصاص دهید و با او ارتباط چشمی برقرار کنید. حتی لمس آرام بازوی کودک یا گرفتن دست او هنگام ناراحتی، این مفهوم را منتقل خواهد کرد که نه‌تنها تمام توجه شما به اوست، بلکه با او همدردی هم می‌کنید.

۲. به قوانین خود پایبند باشید

در جایگاه والد، وظیفه‌ی شماست که تفاوت درست و غلط را به فرزندانتان بیاموزید که این یعنی خودتان هم باید از قوانین پیروی کنید. پس زمانی که کاری را غلط انجام می‌دهید، مرتکب اشتباهی می‌شوید یا آرامش خود را از دست می‌دهید، به آن اعتراف کنید. نشان بدهید که عذرخواهی‌کردن، مسئولیت عمل خود را پذیرفتن و جبران‌کردن چگونه است.

علاوه‌بر این، باید اطمینان یابید که در انضباط خود ثابت قدمید، ولی انعطاف‌پذیر نیز هستید. مثلاً گاهی به کودکانتان جواب نه می‌دهید و قصد کوتاه‌آمدن هم ندارید و گاهی هم متوجه می‌شوید که اشتباه کرده‌اید یا شاید بیش از حد تند واکنش نشان داده‌اید.

اگر قوانین خود را تغییر دادید، حتما بگویید «من اشتباه کردم.» و توضیح دهید که چرا نظرتان را تغییر داده‌اید. همچنین به یاد داشته باشید که همه‌ی ما اشتباه می‌کنیم، پس از اعتراف به این اشتباهات نترسید.

بااین‌حال اگر تنبیه با جرم تناسب دارد، سر تصمیم خود بمانید. کودکان متوجه تناقض‌ها می‌شوند و از آن‌ها به نفع خودشان استفاده می‌کنند. به یاد داشته باشید که قوانین باید پس از ایجادشدن اجرا شوند و شما هم باید از هر قانونی که در خانه‌ی خود ایجاد می‌کنید تبعیت کنید، مگر اینکه دلیل خیلی خوبی برای مستثنابودن داشته باشید.

۳. الگوی خوبی باشید

کاری را که نمی‌خواهید فرزندانتان انجام دهند، جلوی آن‌ها انجام ندهید. اگر یک لحظه به خودتان آمدید و دیدید در حال انجام کاری هستید که نمی‌خواهید فرزندتان آن را تقلید کند، یعنی باید نحوه‌ی رفتارتان در برخی موقعیت‌ها را تغییر دهید. کودکان عمل شما را تقلید می‌کنند نه کلام شما را.

به یاد داشته باشید که کودکانتان هر روز سر کار رفتنتان را می‌بینند. آن‌ها شما را در حال انجام وظایف روزمره، آماده‌کردن شام و پرداخت قبوض می‌بینند. درنتیجه مهم است که شما را در حالی ببینند که به بهترین شکل ممکن از پس مسئولیت‌های خود برمی‌آیید. فقط به یاد داشته باشید که اینجا شما سعی نمی‌کنید بی‌نقص باشید، بلکه سعی می‌کنید اهمیت سخت‌کوشی، مسئولیت‌پذیری و صداقت را به آن‌ها بیاموزید.

۴. احساسات خود را مهار کنید

اگر جلوی کودکانتان خونسردی خود را از دست بدهید، ممکن است باعث شوید بترسند و دچار اضطراب شوند، به‌خصوص اگر کم‌سن‌وسال باشند. چه در حال بحث با مسئول خدمات مشتریان پای تلفن باشید و چه بحثی میان شما و همسرتان درگرفته باشد، سعی کنید در حضور فرزندانتان مرتکب هیچ‌گونه رفتار واکنشی، نابالغانه و ظالمانه‌ای نشوید.

هربار که شما کنترل خود را از دست می‌دهید، داد می‌زنید یا با کسی بحث می‌کنید، به فرزندان خود نشان می‌دهید که  افراد در مواجهه با شرایط سخت به این شکل واکنش نشان می‌دهند. در عوض نشان دهید که چگونه می‌توان آرام رفتار کرد، خونسرد ماند و مشکلات را حل کرد. با این کار عملکرد هوش هیجانی را به آن‌ها نشان می‌دهید.

اگر کنترل خود را از دست دادید، حتما عذرخواهی کنید و مسئولیت عصبانیت خود را بپذیرید. این کار راه دیگری ا‌ست برای نشان‌دادن رفتار سالم.

۵. منعطف باشید

گاهی اوقات والدین انتظارات غیرواقعی از خودشان و فرزندانشان دارند. در این حالت، ممکن است فرزندپروری سخت و استرس‌زا به نظر برسد. اگر شما مرتب دچار این احساس می‌شوید، شاید نیاز داشته باشید که در قبال خود، کودکان و نحوه‌ی فرزندپروری خود منعطف‌تر باشید.

در کتاب «طرز فکر»، می‌خوانیم: «منعطف یا روشن‌فکربودن با باورداشتن استعداد‌های روبه‌رشد فرق دارد. و اگر افراد از معنای واقعی طرز فکر رشد دور شوند، از مزایای آن دور می‌شوند. ممکن است از ویژگی‌های شگفت‌انگیز خود لذت ببرند؛ اما هرگز برای پرورش توانایی‌های خود یا توانایی‌های فرزندان یا دانش‌آموزانشان زحمتی نکشند.»

والد کمال‌گرا بودن استرس‌زا‌ست. چنین والدینی نه‌تنها می‌ترسند که فرزندان خود را تا آخر عمر دچار مشکل کنند، بلکه فشار زیادی به کودکان خود وارد می‌کنند تا عملکرد بی‌نقصی داشته باشند. آن‌ها از خودشان نیز انتظارات خیلی زیادی دارند. همچنین اگر شما کمال‌گرایید، ممکن است نگران این باشید که سایر والدین درباره‌ی شما چه فکری می‌کنند یا اینکه به‌خاطر روش فرزندپروری خود شرمنده شوید.

مثلاً ممکن است احساس کنید که کودک نوپایتان دست‌شویی‌رفتن را به‌اندازه‌ی کافی سریع یاد نمی‌گیرد یا از عملکرد بچه‌ی خود در مدرسه راضی نباشید. این نوع فشار ممکن است نتیجه‌ی عکس دهد، مخصوصاً اگر انتظارات شما باعث شود فرزندتان احساس کند باعث ناامیدی شماست.

مهم است که کمی مکث کنیم و از نو ارزیابی کنیم که آیا انتظارات ما واقع‌گرایانه هستند یا نه. همچنین یاد بگیرید  که منعطف‌تر باشید و چیزهایی را که در طولانی‌مدت اهمیتی ندارند رها کنید. هم شما هم کودکانتان از  ساده‌گیرتربودن نفع خواهید برد.

۶. عشق خود را زیاد ابراز کنید

در اینکه شما عاشق کودکان خودید شکی نیست، ولی این عشق را چگونه ابراز می‌کنید؟ آیا تا می‌شود آن‌ها را غرق بوسه و آغوش می‌کنید؟ به یاد داشته باشید که درآغوش‌گرفتن فرزندانتان به آن‌ها احساس دوست‌داشته‌شدن و امنیت می‌دهد؛ گرفتن دست، نوازش‌کردن مو و بوسیدن گونه‌هایشان نیز همین‌طور.

در بخشی از کتاب «افسانه‌ی عادی‌بودن»، می‌خوانیم: «استرس والدین خود را به‌شکل آشکار بیان نمی‌کند، شبیه نبود عاطفه و حواس‌پرتی خود را نشان می‌دهد. والدین بسیاری، با اینکه اهل عشق‌ورزیدن‌اند، اغلب گرفتارِ نگرانی‌های جدی درباره‌ی مسائل روابط خود هستند یا دنبال حل مشکلات اقتصادی یا شخصی می‌گردند و درنتیجه آن‌قدر که باید توجه نمی‌کنند یا حضور ندارند. همین بر رشد کودک تأثیر می‌گذارد؛ به همان اندازه که خشم والدین یا سردی آن‌ها تأثیرگذار است.»

راه دیگر برای نشان‌دادن محبت خود به فرزندانتان با هم وقت‌گذراندن است. این کار برای اینکه نشان دهید آن‌ها برایتان اولویت دارند، عالی ا‌ست. فقط فراموش نکنید که فعالانه با آن‌ها ارتباط برقرار کنید، یعنی تلفن همراهتان را کنار بگذارید و به‌معنای واقعی کلمه با کودکان خود وقت بگذرانید.

علاوه‌بر این، می‌توانید فعالیت‌های مختلفی مثل بازی‌های رومیزی و لذت‌بردن از فعالیت‌های بیرون از خانه را شروع کنید یا صرفا با فرزندانتان صحبت کنید تا حداکثر استفاده را از زمانی که با هم هستید ببرید. علاقه نشان‌دادن به موضوعاتی که باعث هیجان آن‌هاست، روش دیگری ا‌ست که به کودکانتان نشان دهید آن‌ها را دوست دارید و درکشان می‌کنید.

پس اگر فرزند شما عاشق بسکتبال است، فیلمی با موضوع بسکتبال نگاه کنید یا با همدیگر بسکتبال دونفره بازی کنید. حتی می‌توانید با همدیگر مسابقات بسکتبال را ببینید. یا مثلاً اگر فرزند شما به نقاشی‌کشیدن علاقه دارد، می‌توانید یک ساعت با او نقاشی بکشید یا او را به موزه هنر یا جشنواره‌ی هنر و صنایع دستی ببرید.

علایق فرزندان شما هرچه باشند، ابزار مناسبی برای ارتباط برقرارکردن با آن‌ها محسوب می‌شوند. وقتی نشان می‌دهید چیزهایی که برای فرزندانتان اهمیت دارند برای شما هم مهم‌اند، تشویق می‌شوند از قوانین شما پیروی کنند و می‌فهمند که دوستشان دارید.

سخن پایانی

وقتی پای مهارت‌های فرزندپروری به میان می‌آید، به یاد داشته باشید که والد خوب بودن و والد کمال‌گرا بودن با هم متفاوت‌اند. با اینکه ارتقای مهارت‌های فرزندپروری و تلاش برای تبدیل‌شدن به والد خوب مهم است، وقتی اشتباهی انجام می‌دهید به خودتان سرکوفت نزنید، چون هیچ والدی بی‌نقص نیست. فقط مسئولیت اشتباهات خود را قبول کنید و اگر نیاز است آن‌ها را جبران کنید. روی حمایت دائمی خود از فرزندانتان تمرکز کنید، حدومرز و قانون معین کنید و به آن‌ها نشان دهید که دوستشان دارید.

یکی از روش‌های عالی برای یادگیری فرزندپروری درست مطالعه‌ی کتاب‌های مناسب این حوزه است، مانند این سه کتاب.

افسانه عادی بودن	کتابی که آرزو می‌کنید والدینتان خوانده بودند	طرز فکر

منابع

• کتاب «کتابی که آرزو می‌‌‌‌کنید والدینتان خوانده بودند»
• کتاب «افسانه‌ی عادی‌بودن»
• کتاب «طرز فکر»