روانشناسی
بهترین جواب به عزت نفس یعنی چه؟
عزت نفس احساس درونی شما به ارزش‌هایتان و بیانگر میزان اطمینانتان به توانایی‌هایتان است. داشتن عزت نفس کافی انگیزه، رفاه ذهنی و کیفیت کلی زندگی شما را بهبود می‌دهد.
بااین‌حال داشتن عزت نفس بسیار زیاد یا بسیار کم ممکن است مشکل‌ساز باشد. دانستن میزان مناسب عزت نفس در هر فرد برای برقراری تعادل در زندگی او لازم است.
شاید برای شما هم سوال شده باشد آیا عزت نفس با اعتماد به نفس متفاوت است؟
آنچه در این مقاله میخوانید
چرا عزت نفس مهم است؟
عزت نفس بر قدرت تصمیم‌گیری، ارتباطات، سلامت روانی و رفاه فرد اثرگذار است و همچنین بر میزان انگیزه شما اثر می‌گذارد، چراکه افراد دارای عزت نفس با داشتن درک صحیح از توانمندی‌هایشان آماده پذیرش چالش‌های جدید در زندگی هستند.
چهار ویژگی اساسی عزت نفس سالم عبارت‌اند از:
- دانستن توانمندی‌های خویش.
- توانایی برقراری رابطه سالم با سایرین به‌خاطر داشتن رابطه سالم با خود.
- داشتن انتظارات واقع‌بینانه و صحیح از خود.
- دانستن نیازهای خویش و توانایی بیان آن‌ها.
افراد دچار کمبود عزت نفس به توانایی‌های خود مطمئن نیستند و قدرت تصمیم‌گیری ضعیفی دارند. آن‌ها برای امتحان‌کردن چیزهای جدید انگیزه ندارند، چون اعتقاد ندارند که می‌توانند به اهداف خود برسند.
کسانی که کمبود عزت نفس دارند، ممکن است مشکلاتی در روابط و بیان نیازهای خود داشته باشند. آن‌ها همچنین کمبود اعتمادبه‌نفس دارند و احساس نمی‌کنند که دوست‌داشتنی و باارزش‌اند.
افرادی با عزت نفسِ زیادی توانایی‌های خودشان را دست بالا می‌گیرند. آن‌ها همیشه خودشان را مستحق موفقیت می‌دانند حتی اگر توانایی لازم برای دستیابی به موفقیت را نداشته باشند.
این افراد ممکن است در روبط اجتماعی خود دچار مشکل باشند. همچنین ممکن است باعث توقف پیشرفت خود شوند، چون خود را کامل و بی‌نیاز از بهبود می‌بینند.
عزت نفس در نظریات
نظریه‌پردازان زیادی درباره عوامل دخیل در رشد عزت نفس نوشته‌اند. مثلا مفهوم عزت نفس نقش مهمی در هرم آبراهام مزلو دارد.
او عزت نفس را یکی از عوامل اساسی ایجاد انگیزه در انسان معرفی کرد و گفت که انسان‌ها برای داشتن عزت نفس هم به قدردانی دیگران و هم به احترام درونی نیاز دارند. هر دوی این نیازها باید برآورده شوند تا فرد رشد کند و به شکوفایی برسد.
عوامل مؤثر بر عزت نفس
عوامل زیادی بر عزت نفس اثر می‌گذارند از جمله:
- سن؛
- ناتوانی یا معلولیت؛
- ژنتیک؛
- بیماری؛
- توانایی‌های بدنی؛
- وضعیت اجتماعی‌اقتصادی؛
- الگوهای فکری.
علاوه‌بر این‌ها، عوامل ژنتیکی‌ای که در شکل‌گیری شخصیت افراد نقش دارند، بر این ویژگی نیز اثر می‌گذارند، اما مشخص شده است که تجربیات زندگی مهمترین عامل است. همچنین اثبات شده که نژادپرستی و تبعیض اثرات منفی بر عزت نفس دارند.
همان‌طور که گفته شد، اغلب تجربیات ما اساس این عامل را تشکیل می‌دهند. مثلا کمبود آن ممکن است به‌علت دریافت بازخوردهای بیش از حد انتقادی یا منفی از طرف خانواده و دوستان باشد.
کسانی که توجه مثبتِ بی‌قیدوشرط دریافت می‌کنند، بیشتر احتمال دارد عزت نفسی سالم داشته باشند.
عزت نفس سالم چیست؟
راه‌های ساده‌ای برای تشخیص عزت نفس سالم وجود دارند. فاکتورهای آن عبارتند از:
- از تمرکز بر تجربیات منفی گذشته خودداری می‌کنید.
- اعتقاد دارید که با همه برابرید، یعنی نه بهتر و نه بدتر.
- نیازهای خود را بیان می‌کنید.
- احساس اعتمادبه‌نفس دارید.
- به زندگی نگاه مثبت دارید.
- وقتی می‌خواهید، راحت نه می‌گویید.
- نقاط قوت و ضعف خود را می‌بینید و آن‌ها را می‌پذیرید.
داشتن عزت نفس سالم به شما برای رسیدن به اهدافتان انگیزه می‌دهد، زیرا می‌دانید که توانایی رسیدن به آنچه را تشخیص می‌دهید، دارید.
مقالات پیشنهادی سردبیر
علاوه‌بر این، زمانی که این ویژگی را بصورت سالم داشته باشید، می‌توانید حدومرزهای مناسبی را در روابط خود تعیین کنید و رابطه‌ای سالم با خود و دیگران داشته باشید.
در بخشی از کتاب «چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود»، می‌خوانیم: «اگر عزت‌نفس منوط بر موفقیت باشد، نمی‌توان به آن تکیه کرد. به‌لحاظ روانی گویا عزت‌نفستان اجاره‌ای است و مادم‌العمر باید اجاره‌بهای آن را بپردازید. به‌محض بروز نشانه‌ای از کمبود، به خود برچسب کافی‌نبودن می‌زنید و این ذهنیت کمبود و ترس کافی‌نبودن، شما را در چرخ موفقیت مانند همستر به دویدنِ مدام وادار می‌کند.»
کمبود عزت نفس
اگر این نشانه‌ها را دارید، ممکن است کمبود عزت نفس داشته باشید:
- اعتقاد دارید که دیگران از شما بهترند.
- بیان نیازهایتان برای شما مشکل است.
- روی نقاط ضعف خود تمرکز می‌کنید.
- دائما نگرانید و به خود شک دارید.
- دید منفی به مسائل دارید و احساس می‌کنید اختیار زندگی از دستتان خارج شده است.
- از شکست‌خوردن به شدت می‌ترسید.
- در پذیرفتن بازخورد مثبت مشکل دارید.
- برای نه گفتن و تعیین حدومرز با دیگران مشکل دارید.
- نیازهای دیگران را به نیازهای خود ترجیح می‌دهید.
- کمبود اعتمادبه‌نفس دارید.
کمبود این ویژگی ممکن است منجر به انواع اختلالات سلامت روان از جمله اضطراب و افسردگی شود.
همچنین برای فرد دشوار است که اهداف زندگی خود را دنبال کند و روابط سالم داشته باشد و این مسئله ممکن است بر کیفیت زندگی فرد اثر بسزایی بگذارد و احتمال بروز افکار خودکشی را افزایش دهد.
عزت نفس بیش از حد
عزت نفس بیش از حد اغلب به‌اشتباه خودشیفتگی در نظر گرفته می‌شود، بااین‌حال برخی ویژگی‌ها وجود دارند که این اصطلاحات را از یکدیگر متمایز می‌کنند.
ممکن است به نظر برسد که افراد دچار خودشیفتگی زیادی هستند، اما در واقعیت عزت نفس آن‌ها ناپایدار است و بسته به موقعیت دائما تغییر می‌کند. برخی ویژگی‌های افراد دارای ارزش وجودی بیش از حد:
- درگیر این هستند که عالی و کامل باشند.
- می‌خواهند که همیشه حق با آن‌ها باشد.
- باور دارند که هرگز نباید شکست بخورند.
- باور دارند که از دیگران بهتر و ماهرترند.
- به ایده‌های های عالی و ناممکن فکر می‌کنند.
- مهارت ها و توانایی‌های خود را خیلی فراتر از انچه هستند تصور می‌کنند.
وقتی عزت نفس بیش از حد باشد، ممکن است منجر به مشکل در روابط، دشواری در موقعیت‌های اجتماعی و ناتوانی در پذیرفتن انتقاد شود.
در بخش دیگری از کتاب «چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود»، می‌خوانیم: «بررسی تحقیقات گروهی از روان‌شناسان نشان می‌دهد که عزت نفس زیاد، با روابط بهتر یا عملکرد بهتر ارتباطی ندارد؛ اما با تکبر، تعصب و پیش‌داوری و تبعیض ارتباط متقابل دارد (باومایستر و همکاران، ۲۰۰۳). این گروه، شواهد چشمگیری مبنی‌بر نتیجه‌ی مؤثر حاصل از تلاش برای افزایش عزت‌نفس از طریق مؤلفه‌های بیرونی پیدا نکردند.»
چگونه عزت نفس خود را افزایش دهیم؟
خوشبختانه اقداماتی وجود دارند که می‌توانید برای بهبود شناخت خودتان و ایمان به توانایی‌هایتان انجام دهید. برخی از اقداماتی که می‌توانید برای بهبود خود انجام دهید عبارت‌اند از:
- به افکار منفی آگاهی پیدا کنید. یاد بگیرید افکاری را که بر ارزش‌هایتان اثر منفی می‌گذارند شناسایی کنید.
- فکرهای منفی را به چالش بکشید. وقتی متوجه شدید که درگیر افکار منفی هستید، سعی کنید به‌وسیله افکار واقع‌گرایانه یا مثبت با آن‌ها مقابله کنید.
- از خودگویی مثبت استفاده کنید. برای خود از جملات مثبت استفاده کنید.
- تمرین کنید با خود مهربان باشید. تمرین کنید که خود را به‌خاطر اشتباهات گذشته ببخشید و با پذیرش تمام ویژگی‌های خوب و بد خود به جلو حرکت کنید.
سخن پایانی
کمبود عزت نفس ممکن است باعث اختلالات سلامت روان از جمله اضطراب و افسردگی شود. بنابرین صحبت با پزشک یا مشاور درباره گزینه‌های درمانی مثل روان‌درمانی (حضوری یا آنلاین)، دارودرمانی یا ترکیبی از هر دو را در نظر بگیرید.
اگرچه برخی دلایل کمبود مانند عوامل ژنتیکی ویژگی‌های شخصیتی و تجربیات کودکی قابل‌تغییر نیستند، اقداماتی وجود دارند که می‌توانید برای دادن حس ارزش بیشتر به خود انجام دهید. به یاد داشته باشید که هیچ فردی کمتر از دیگری نیست.
در نظر گرفتن این موضوع به شما امکان می‌دهد ارزش وحودی خود را ارتقا دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این ویژگی به این لینک مراجعه کنید
مطالعه نیز یکی از روش‌های مفید و اثربخش برای افزایش آگاهی و بهبود کیفیت زندگی است، به‌ویژه وقتی کتاب‌های مناسب را برای مطالعه انتخاب کنیم. پیشنهاد می‌کنیم این دو کتاب عالی را که با موضوع اعتمادبه‌نفس مرتبط‌اند، در فهرست مطالعه خود قرار دهید.
 |
 |
چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود؟ |
چطور اعتمادبه‌نفس داشته باشیم
|
