روانشناسی
انواع طرحواره های روانشناسی
اصطلاح «کهن‌الگو» در یونان باستان به‌معنای «الگوی اصلی» بود و یونگ در نظریه «روانِ انسان» از مفهوم کهن‌الگو استفاده کرد. او دوازده کهن‌الگوی شخصیت‌های اسطوره‌ای و جهانی را در ناخودآگاه جمعی ما شناسایی کرد. طبق تعریف یونگ، این دوازده نوع اولیه طیفی از انگیزه‌های اساسی انسان را نشان می‌دهند. هریک از ما یک کهن‌الگوی غالب داریم که بر شخصیت ما مسلط است. برای آشنایی بیشتر با این کهن‌الگوها تا انتهای مقاله همراهمان بمانید. در این مقاله به بررسی کاملطرحواره های روانشناسی پرداخته ایم با ما همراه باشید. در صورتی که به مقاله طرحواره درمانی چگونه است؟ علاقه دارید میتوانید این مقاله رو هم مطالعه بفرمایید.
آنچه در این مقاله میخوانید
دوازده کهن‌الگوی یونگی
- حاکم
- آفرینشگر/هنرمند
- خردمند
- معصوم
- جست‌وجوگر
- شورشی
- قهرمان/جنگجو
- جادوگر/شعبده‌باز
- دلقک
- همه‌پسند/معمولی
- عاشق
- مراقب/حامی
هر یک از این دوازده کهن‌الگو در جست‌وجوی چه چیزی هستند؟
چهار جهت‌گیری اصلی
چهار جهت‌گیری اصلیچهار جهت‌گیری اصلی که کهن‌الگوها به دنبال تحقق آن هستند عبارت‌اند از:
- خودبین: اثری از خود در جهان به جا بگذار
- منظم: دنیا را سامان بده
- اجتماعی: با دیگران ارتباط برقرار کن
- رها: در تمنای بهشت باش
جزئیات هریک از دوازده کهن‌الگو
جزئیات هریک از دوازده کهنالگوکهنالگوهای نوع «ایگومحور/مَن‌محور»
معصوم
- شعار: ما آزادیم که خودمان باشیم
- آرزوی اصلی: راه یافتن به بهشت
- هدف: شاد زیستن
- بزرگ‌ترین ترس: تنبیه شدن به‌خاطر انجام کار بد یا اشتباه
- راهکار: انجام درست کارها
- نقطه‌ضعف: به‌خاطر معصومیت ساده‌لوحانه کسل‌کننده هستند
- استعداد: ایمان و خوش‌بینی
- عنوان‌های دیگر: آرمان‌گرا، سنت‌گرا، ساده‌لوح، عارف، وارسته، عاشق‌پیشه، خیال‌پرداز
همه‌پسند/معمولی
- شعار: همه مردان و زنان، برابر آفریده شده‌اند
- آرزوی اصلی: ارتباط برقرار کردن با دیگران
- هدف: تعلق داشتن به کسی یا جایی
- بزرگ‌ترین ترس: کنار گذاشته شدن یا متمایز شدن در جمع
- راهکار: ایجاد فضیلت‌های متداول و ناب، ساده و بی‌تکلف بودن، حس همدردی و تعاون
- نقطه‌ضعف: از دست دادن فردیت در تلاش برای هم‌رنگ شدن یا به‌خاطر حفظ روابط سطحی و بی‌مایه
- استعداد: واقع‌گرایی، همدلی، تظاهر نکردن
- عنوان‌های دیگر: مرد خوب، آدم معمولی/دختر ساده، همسایه کناری، واقع‌گرا، کارگر ساده/کارمند معمولی، شهروند نمونه، همسایه خوب، مردم عادی
قهرمان/جنگجو
- شعار: خواستن توانستن است
- آرزوی اصلی: اثبات ارزش خود با انجام دادن کارهای شجاعانه
- هدف: تبحری بی‌رقیب به‌گونه‌ای که دنیا را به مکان بهتری تبدیل کند
- بزرگ‌ترین ترس: ضعف، آسیب‌پذیری، بُزدلی
- راهکار: تا حد امکان قوی و شایسته بودن
- نقطه‌ضعف: تکبر، نیاز همیشگی به نبردی دیگر برای جنگیدن
- استعداد: شایستگی و شهامت
- عنوان‌های دیگر: پهلوان، جنگجوی صلیبی، نجات‌دهنده، ابرقهرمان، سرباز، دیوکُش، پیروزمند، هم‌تیمی
مراقب/حامی
- شعار: همسایه‌ات را به اندازه خودت دوست بدار
- آرزوی اصلی: حمایت و مراقبت از دیگران
- هدف: کمک کردن به دیگران
- بزرگ‌ترین ترس: خودخواهی و ناسپاسی
- راهکار: برای دیگری کاری انجام دادن
- نقطه‌ضعف: قربانی شدن و استثمار شدن
- استعداد: شفقت، سخاوت
- عنوان‌های دیگر: وارسته، ایثارگر، والد، یاریگر، پشتیبان
کهن‌الگوهای نوع «ضمیرمحور/روان‌محور»
جستجوگر
- شعار: مرا محدود نکن
- آرزوی اصلی: آزادی برای خودشناسی از طریق کاوش جهان
- هدف: تجربه کردن زندگی بهتر، اصیل‌تر و رضایت‌بخش‌تر
- بزرگ‌ترین ترس: گرفتار شدن، سازگاری و پوچی درونی
- راهکار: سفر، جست‌وجو و تجربه چیزهای جدید، فرار از کسالت
- نقطه‌ضعف: سرگردانی بی‌هدف، تبدیل شدن به وصله ناجور
- استعداد: خودمختاری، جاه‌طلبی، پیروی از ندای درون
- عنوان‌های دیگر: جست‌وجوگر، سنت‌شکن، جهانگرد، فردگرا، زائر
شورشی
- شعار: گاهی باید قوانین را زیرپا گذاشت
- آرزوی اصلی: انتقام یا انقلاب
- هدف: براندازی هرآنچه ناکارآمد است
- بزرگ‌ترین ترس: ناتوان یا بی‌اثر بودن
- راهکار: مختل کردن، نابود کردن، شوکه کردن
- نقطه‌ضعف: سقوط به ورطه تباهی، جرم
- استعداد: بی‌پروایی، آزادی بی‌قیدوشرط
- عنوان‌های دیگر: سرکش، انقلابی، انسان غیرقابل‌کنترل، ناسازگار، سنت‌شکن
عاشق
- شعار: هیچ‌کس جای تو را نمی‌گیرد
- آرزوی اصلی: صمیمیت و تجربه
- هدف: ایجاد روابطی سرشار از عشق با اطرافیان، داشتن کاری که با اشتیاق انجامش دهد و زندگی در محیطی که الهام‌بخش او باشد
- بزرگ‌ترین ترس: تنها بودن، منزوی شدن، طردشدن، دوست‌نداشتنی بودن
- راهکار: ایجاد جذابیت ظاهری و عاطفی هرچه‌تمام‌تر
- نقطه‌ضعف: فدا کردن هویت فردی برای جلب توجه و تأیید دیگران
- استعداد: اشتیاق، سپاسگزاری، قدردانی و تعهد
- عنوان‌های دیگر: شریک، دوست، صمیمی، مشتاق، لذت‌طلب، همسر، سازنده گروه
آفرینشگر/هنرمند
- شعار: خیال‌پردازی مقدمه عمل است
- آرزوی اصلی: خلق چیزهایی باارزش و ماندگار
- هدف: تحقق یک چشم‌انداز
- بزرگ‌ترین ترس: به‌حدکافی خوب نبودن ایده‌ها یا اجراها
- راهکار: پرورش قدرت کنترل هنرمندانه و مهارت
- وظیفه: فرهنگ‌سازی، بیان دیدگاه خود
- نقطه‌ضعف: کمال‌گرایی، راه‌حل‌های بد
- استعداد: خلاقیت و قدرت تخیل
- عنوان‌های دیگر: هنرمند، مخترع، نوآور، موسیقی‌دان، نویسنده، خیال‌پرداز
در بخشی از کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» می‌خوانیم: «بسته به این‌که در چه موردی حساسید، مثل ظاهر، حرفه، منزلت، هوش یا تواناییِ کلامی‌تان، ترس غیرموجهی را بروز می‌دهید. اضطراب دبرا او را از نظر اجتماعی کم‌رو کرده بود.
گرچه زمانی که آسوده است مهارت‌های اجتماعیِ خوبی دارد، در اغلبِ موقعیت‌های اجتماعی برای استفاده از آنها زیادی دستپاچه است؛ آرامشش را از دست می‌دهد و خجالتی و کناره‌گیر می‌شود. موضوع این نیست که او احساس می‌کند فرق خاصی با دیگران دارد، بلکه احساس می‌کند از نظر اجتماعی نالایق است. برعکس، مشکلات آدام ربطی به مهارت‌های اجتماعی ندارد.
در حقیقت، او می‌تواند مهارت‌های اجتماعی خیلی خوبی داشته باشد. آدام احساس می‌کند اساساً با بقیه فرق دارد. احساس اولیه‌ی او جداشدگی است. او بیشتر خودش را به‌عنوان فردی گوشه‌گیر نشان می‌دهد، نه مضطرب. هاله‌ای از «دست‌نیافتنی»بودن او را در بر گرفته است.»
کهن‌الگوهای نوع «خودمحور»
دلقک
- شعار: شما فقط یک بار فرصت زندگی کردن دارید
- آرزوی اصلی: زندگی در لحظه حال با لذت کامل
- هدف: داشتن اوقاتی لذت‌بخش و شاد کردن دنیا
- بزرگ‌ترین ترس: کسل شدن یا کسل کردن دیگران
- راهکار: بازی کردن، شوخی کردن، بامزه بودن
- نقطه‌ضعف: بیهودگی، اتلاف وقت
- استعداد: شاد بودن
- عنوان‌های دیگر: احمق، شیطون، شوخ‌طبع، مسخره‌باز یا کمدین
خردمند
- شعار: دانستن حقیقت رهایی‌بخش است
- آرزوی اصلی: یافتن حقیقت
- هدف: به‌کارگیری هوش و تحلیل برای درک جهان
- بزرگ‌ترین ترس: فریب خوردن، گمراهی، نادانی
- راهکار: جست‌وجوی اطلاعات و دانش؛ خودشناسی و درک فرآیندهای فکری
- نقطه‌ضعف: تبدیل شدن به عالم بی‌عمل
- استعداد: خرد، هوش
- عنوان‌های دیگر: کارشناس، دانشمند، کارآگاه، مشاور، متفکر، فیلسوف، دانشگاهی، پژوهشگر، اندیشمند، برنامه‌ریز، حرفه‌ای، مربی راهنما، استاد، درون‌نگر
جادوگر/شعبده‌باز
- شعار: من می‌توانم ایده‌هایم را به واقعیت تبدیل کنم
- آرزوی اصلی: درک قوانین اساسی جهان
- هدف: محقق کردن رؤیاها
- بزرگ‌ترین ترس: پیامدهای منفی ناخواسته
- راهکار: پرورش یک چشم‌انداز و زندگی بر اساس آن
- نقطه‌ضعف: تبدیل شدن به فردی متقلب و حیله‌گر
- استعداد: یافتن راه‌حل‌های بُرد ـ بُرد
- عنوان‌های دیگر: روشن‌بین، عامل تحول، مخترع، رهبر الهام‌بخش و محبوب، رابط دنیای نادیدنی، درمانگر، طبیب سنتی
حاکم
- شعار: قدرت همه‌چیز نیست، بلکه تنها چیزی است که اهمیت دارد
- آرزوی اصلی: کنترلگری
- هدف: تشکیل یک خانواده یا جامعه مرفه و موفق
- راهکار: اِعمال قدرت
- بزرگ‌ترین ترس: هرج‌ومرج، سرنگون شدن
- نقطه‌ضعف: مستبد بودن، ناتوانی در تفویض اختیار
- استعداد: مسئولیت‌پذیری، رهبری
- عنوان‌های دیگر: رئیس، رهبر، اشراف‌زاده، پادشاه، ملکه، سیاستمدار، الگو، مدیر، اداره‌کننده
سخن پایانی انواع طرحواره های روانشناسی
در این مقاله، دوازده کهن‌الگوی یونگ را بررسی کردیم که چارچوبی برای درک شخصیت انسان است. هرکدام از این کهن‌الگوها ویژگی‌ها، انگیزه‌ها و چالش‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. شناخت کهن‌الگوهای غالب در شخصیت خود می‌تواند به ما برای درک بهتر خودمان، نقاط قوت و ضعفمان و همچنین روابطمان با دیگران کمک کند.
این مقاله فقط نقطه شروعی برای کاوش در دنیای کهن‌الگوهای یونگ است. شما میتوانید با مطالعه بیشتر به درک عمیق‌تری از خودتان و دنیای اطرافتان برسی از جمله کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» که کتابی عالی در این زمینه است. از شما دعوت می‌کنیم که این مقاله را با دوستان و خانواده خود به اشتراک بگذارید تا آنها نیز بتوانند از این اطلاعات مفید بهره‌مند شوند. در صورت نیاز به اطلاعات بشتر پشنهاد میکنم سایت Conorneill را بررسی بفرمایید.
معرفی کتاب
 |
||
زندگی خود را دوباره بیافرینید |
||
