روانشناسی
چگونه به بهترین نحو هدف گذاری کنیم؟
آیا هرسال با شروع سال نو همان تصمیمات همیشگی را می‌گیرید؟ مرتب هدف یکسانی را برای خود تعیین می‌کنید و به خودتان قول می‌دهید که بالاخره آن را به سرانجام برسانید؟ اگر پاسختان مثبت است، باید بدانید که شما تنها نیستید.
کم نیستند کسانی که در یک دور باطل هدف گذاری گیر کرده‌اند؛ این افراد اهدافشان را فراموش می‌کنند یا نمی‌توانند آنها را تکمیل کنند و دوباره همان اهداف را با اراده‌ای تازه (اما موقت) تعیین می‌کنند. خوشبختانه این دور باطل شکستنی است.
برای آشنایی بیشتر با فرایند هدف گذاری و بهره‌برداری بیشتر از کسب‌و‌کارتان، تیمتان و خودتان، این مقاله را بخوانید.
آنچه در این مقاله میخوانید
اصلا هدف گذاری یعنی چه؟
برخی از افراد در پایبندی به اهدافشان مشکل دارند، چون بین اهدافشان و تلاش‌های معمولی و روزمره‌شان در جهت رشد و بهبود شخصی تمایزی قائل نمی‌شوند. مثلا اینکه تصمیم می‌گیرید هر روز بدوید، معنایش این نیست که برای خودتان هدفی آگاهانه تعیین کرده‌اید. پس اول بیایید ببینیم هدف گذاری یعنی چه.
هدف گذاری فرایندی جهت‌دار و شفاف است که با مشخص‌کردن هدف، مهارت یا پروژه‌ای جدید که می‌خواهید به آن دست یابید آغاز می‌شود. سپس برای دستیابی به آن برنامه‌ریزی می‌کنید و برای تکمیلش تلاش می‌کنید.
هدف گذاری واقعی این نیست که تصمیم بگیرید روزانه بدوید بدون اینکه هدفی خاص در سر داشته باشید. این تصمیم شما زمانی هدف‌دار می‌شود که مثلا برای مسابقه‌ای خاص مانند دو نیمه‌ماراتن تلاش کنید که به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و انگیزه و نظم بیشتری نیاز دارد. اگر شما با نکات رسیدن به هدف آشنا باشید بسیار فوی تر در مسیر رسیدن به هدف حرکت خواهید کرد و در این مسیر با مشکلات کمتری رو به رو خواهید شد.
چرا هدف گذاری مهم است؟
هر بار که هدفی برای خودتان تعیین می‌کنید، کنترل مسیر زندگی یا کارتان را در دست می‌گیرید. اهداف شما را متمرکز می‌کنند. تصمیماتی که می‌گیرید و اقداماتی که انجام می‌دهید باید شما را به اهدافتان نزدیک‌تر کنند.
هدف گذاری باعث می‌شود که هم فعال باشید و احساس مفید‌بودن کنید و هم وضعیت سازمانتان را بهبود چشمگیری دهید. وقتی هدف گذاری می‌کنید، برای زندگی و کسب‌و‌کارتان چشم‌انداز ایجاد می‌کنید. سپس خود و تیمتان را ترغیب می‌کنید تا به بهترین نتایج برسید.
تئوری هدف گذاری چیست؟
طبق تئوری هدف گذاری ادوین لاک (روان‌شناس صنعتی-سازمانی)، که درباره چگونگی تعیین مؤثرترین اهداف است، هرچه اهداف دشوارتر باشند، عملکرد کارکنان بهتر و انگیزه آنان برای رسیدن به اهداف بیشتر می‌شود.
به عبارت دیگر، خودتان را گول نزنید. هرچه اهداف آسان‌تر باشند، کمتر برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنید. وقتی برای خودتان اهدافی دشوار (اما نه غیرممکن) در نظر می‌گیرید، تلاشتان برای دستیابی به آنها بیشتر می‌شود.
این مقاله سایر جنبه‌های مهم تئوری لاک مانند تعیین اهداف واقع‌گرایانه و خودانگیخته‌بودن را نیز بررسی می‌کند. اگر می‌خواهید بیشترین بهره را از اهداف شخصی خود ببرید یا به کارمندانتان کمک کنید اهداف مؤثری برای خودشان تعیین کنند، به خواندن این مقاله ادامه دهید.
چگونه در هفت قدم هدف گذاری کنیم
اگر اهدافمان بسیار مهم هستند، چرا در رسیدن به آنها شکست می‌خوریم؟ چون مراحل دستیابی به آنها را برنامه‌ریزی نمی‌کنیم. فرایند هدف گذاری شما را وادار می‌کند که به‌جای فکر‌کردن به مقصد پایانی، به سفر (به عبارت دیگر به نحوه به پایان‌رساندن کارتان) فکر کنید.
به این منظور می‌توانید از توصیه‌های این بخش بهره بگیرید.
جیمز کلییر در کتاب «ذهنیت برنده» درباره توجه به مسیر به‌جای مقصد نهایی می‌گوید: «تمام انرژی خود را صرف مسیر کنید، در لحظه حضور داشته باشید و به مسیری که در آن قدم برمی‌دارید متعهد باشید. بدانید که بااطمینان در حال قدمبرداشتن در یک مسیر مشخص هستید و این مسیر مناسب شماست، اما هیچگاه درگیر دستیابی به نتیجهای خاص یا رسیدن به هدفی خاص در مدتزمانی مشخص نشوید.
بهعبارتدیگر، هدف شما قطبنمای شماست نه گنج مدفونتان. هدف جهت شماست، نه مقصد شما. هدف مأموریتی است که دارید و مسیری است که در آن قدم برمی‌دارید. هرچیزی که این مسیر به آن منتهی می‌شود ـ هر گنجی که در این سفر پیدا می‌کنید ـ چندان بد نیست اما تعهد به پیمودن مسیر است که اهمیت دارد.»
۱. به نتایج مدنظرتان فکر کنید
قبل از تعیین هدف، به آنچه می‌خواهید به دست بیاورید نگاه دقیق‌تری بیندازید و از خودتان بپرسید:
- آیا این هدف چیزی است که واقعا آن را می‌خواهید؟
- آیا با ارزش‌ها و دیگر اهدافتان همسوست؟
- آیا آن‌قدر ارزش دارد که ساعت‌ها وقت و تلاش خود را برای آن صرف کنید؟
اگر زیاد مشتاق وقت‌گذاشتن برای فلان هدفتان نیستید، شاید دلیلش این است که آن هدف را چندان ارزشمند نمی‌دانید. اگر تصمیم بگیرید که چندین هدف را هم‌زمان با هم دنبال کنید، در دستیابی به آنها به مشکل برمی‌خورید.
می‌توانید با استفاده از سؤالات بالا مشخص کنید که اکنون کدام اهداف برای شما اهمیت بیشتری دارند و سپس روی همان‌ها تمرکز کنید.
۲. به روش SMART هدف گذاری کنید
بعد از تمرکز‌کردن روی هدفتان، ببینید که آیا آن هدف با معیارهای SMART همخوانی دارد یا نه. سرواژه SMART از حروف اول معیارهای زیر گرفته شده است:
- Specific: به‌معنای «مشخص»؛
- Measurable: به‌معنای «سنجیدنی»؛
- Attainable: به‌معنای «دست‌یافتنی»؛
- Realistic: به‌معنای «واقع‌بینانه»؛
- Time-bound: به‌معنای «زمانمند».
مهمترین بخش در هدف گذاری SMART این است که هدف خود را به‌وضوح مشخص کنید تا بتوانید سیر پیشرفت خود را ببنید و درنهایت بفهمید که آیا به هدفت خود رسیده‌اید یا نه. هرچه هدفتان مشخص‌تر باشد، احتمال دستیابی به آن بیشتر می‌شود.
مثلا خیلی‌ها تصمیم می‌گیرند که وزنشان را کاهش دهند، اما اغلب مشخص نمی‌کنند که می‌خواهند چقدر وزن کم کنند و چه موقع به آن وزن برسند.
یک هدف «مشخص» این‌گونه خواهد بود: «می‌خواهم تا چهارم دی ماه ده کیلو وزن کم کنم.» این هدف مقدار دقیق وزن و زمان دستیابی به آن را دقیقا مشخص می‌کند.
۳. اهدافتان را یادداشت کنید
با یادداشت‌کردن اهدافتان کاری می‌کنید که آنها صرفا چند ایده مبهم و ذهنی نباشند و ماهیتی واقعی و ملموس پیدا کنند. بعد از یادداشت‌کردن اهدافتان، آن کاغذ یادداشت را در جایی قرار دهید که جلوی چشمتان باشد.
مثلا کاغذ یادداشت مربوط به اهداف شخصی‌تان را به آینه بچسبانید یا در نزدیکی صفحه‌نمایش رایانه‌تان قرار دهید و یادداشت مربوط به اهداف تیمی را به دیواری بچسبانید که به میز همه‌ی اعضای تیم نزدیک است و اهداف مربوط به شرکت را در شیوه‌نامه و دستور کار شرکت بگنجانید.
این روش به شما یادآوری می‌کند که روزانه برای رسیدن به اهدافتان تلاش کنید. اهداف خود را با لحنی مثبت یادداشت کنید تا برای تکمیل آنها انگیزه و هیجان داشته باشید.
۴. یک برنامه اقدام تنظیم کنید
بسیاری از افراد درمورد یک هدف تصمیم‌گیری می‌کنند، اما هرگز برای مشخص‌کردن اینکه دقیقا چگونه می‌خواهند به آن هدف دست یابند برنامه اقدام تنظیم نمی‌کنند.
برنامه‌ای که تهیه می‌کنید باید هدف کلی شما و تمامی مراحلی را که باید برای رسیدن به آن طی کنید در بر بگیرد. از به‌کاربردن خلاقیت در برنامه اقدامتان نترسید. برای یادداشت‌کردن اهدافتان از مداد شمعی، ماژیک یا مدادرنگی استفاده کنید.
به نوشته «مجله فوربز»، ایجاد برنامه اقدام به این روش بخش متفاوتی از مغز را فعال می‌کند و اهداف را در ذهنتان تثبیت می‌کند.
۵. یک جدول زمانی تهیه کنید
برای تجسم نقش‌ها، وظایف، نقاط عطف و ضرب‌الاجل‌ها در همان برنامه اقدامتان یک جدول زمانی ترسیم کنید. پس از تعیین تاریخ‌ها، سعی کنید که تا حد امکان به آنها پایبند باشید.
یکی دیگر از مزیت‌های جدول زمانی این است که با ایجاد حس فوریت به شما انگیزه می‌دهد که طبق برنامه پیش بروید و هدفتان را به سرانجام برسانید.
۶. اقدام کنید
اکنون که همه‌چیز را برنامه‌ریزی کرده‌اید، وقت آن است که اقدام کنید. شما همه این کارها را انجام نداده‌اید که هدفتان را فراموش کنید. هر قدمی که برمی‌دارید باید به قدمی دیگر منجر شود تا به مقصد برسید.
۷. پیشرفتتان را دوباره ارزیابی کنید و بسنجید
برای تکمیل هدف لازم است که انگیزه خود را قوی نگه دارید. به‌منظور بررسی پیشرفت و برنامه‌ریزی‌تان یک ارزیابی هفتگی داشته باشید. وقتی ببینید که چقدر به خط پایان نزدیک شده‌اید، انگیزه بیشتری برای ادامه‌دادن پیدا می‌کنید.
مقالات پیشنهادی سردبیر
اگر کمی از برنامه عقب مانده‌اید، اصلاحات لازم را ایجاد کنید و به مسیرتان ادامه دهید.
همچنین لازم است که برای سازگار‌شدن با تغییرات احتمالی مرتبا ارزیابی کنید. مثلا اگر در محل کارتان در‌حال تعیین یک هدف عملیاتی هستید و مسئولیت‌هایتان تغییر می‌کند، شاید نیاز باشد که هدفتان را متناسب با شرایط جدیدتان تغییر دهید.
طبق پژوهشی که مؤسسه گارتنر در سال ۲۰۲۱ در زمینه هدف گذاری کارمندان انجام داد، فقط ۴۴درصد از کارمندان اهداف خود را متناسب با تغییر نقششان به‌روز می‌کنند.
این به‌روز‌رسانی‌نکردن پیشرفت عملکردی شما را کاهش می‌دهد و هماهنگی بین تلاش‌ها و اهداف اصلی‌تان را دشوار می‌کند. ارزیابی منظم اهدافتان و به‌روز‌رسانی آنها متناسب با تغییرات جدید، به شما این اطمینان خاطر را می‌دهد که روی اهداف و وظیفه درستی تمرکز کرده‌اید.
همین حالا هدف گذاری را آغاز کنید
فرایند هدف گذاری مسیر موفقیت را برای شما هموار می‌کند، تمایل و اشتیاق شما برای رسیدن به هدف را تقویت می‌کند و باعث می‌شود که به نتایج ملموس دست یابید. با استفاده از فرایند هدف گذاری می‌توانید اهدافی مشخص، زمانمند و واقع‌بینانه داشته باشید. برای مطالعه بیشتر کلیک کنید.
امیدواریم که مطالعه این مقاله شما را تا حدودی با مفهوم هدف گذاری واقعی و شیوه درست هدف گذاری آشنا کرده باشد. چنانچه این مقاله را مفید یافته‌اید، آن را با دوستان، اعضای تیمتان یا هر کسی که فکر می‌کنید به آن نیاز دارد به اشتراک بگذارید.
کتاب‌های مفید برای افزایش آگاهی درباره هدف گذاری
مطالعه نیز یکی از روش‌های مفید و اثربخش برای افزایش آگاهی و بهبود کیفیت زندگی است، به‌ویژه وقتی کتاب‌های مناسب را برای مطالعه انتخاب کنیم. پیشنهاد می‌کنیم این چهار کتاب عالی را که با موضوع انگیزه و هدف گذاری مرتبط‌اند، در فهرست مطالعه خود قرار دهید.
 |
 |
 |
 |
ذهنیت برنده |
خرده عادت‌ها |
قدرت شروع ناقص |
قهرمان در مأموریت |
