۲۰ نکته موثر در اضطراب اجتماعی + ویدئو

اختلال اضطراب اجتماعی یا جمع‌هراسی چیست؟

بسیاری از مردم گاهی مضطرب یا خجالت‌زده می‌شوند، مثلا هنگام سخنرانی یا مصاحبه‌ی شغلی، اما اختلال اضطراب اجتماعی یا جمع‌هراسی فراتر از خجالت‌کشیدن یا عصبی‌شدن‌های گاه‌وبیگاه است. یکی از علائم اختلال اضطراب اجتماعی ترس شدید از برخی موقعیت‌های اجتماعی است. این موقعیت‌ها ممکن است به قدری برایتان ترسناک باشند که حتی از فکرکردن به آن‌ها مضطرب شوید یا برای دوری از آن‌ها حسابی خود را به زحمت بیندازید و زندگی خود را مختل کنید.

عامل بروز اضطراب اجتماعی چیست؟

شاید فکر کنید شما تنها کسی هستید که این مشکل را دارید، اما اضطراب اجتماعی بسیار رایج است. بسیاری از مردم با این ترس‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند. البته موقعیت‌هایی که سبب بروز علائم اختلال اضطراب اجتماعی می‌شوند، ممکن است با هم فرق کنند. برخی از مردم در اکثر موقعیت‌های اجتماعی دچار اضطراب می‌شوند و برخی دیگر فقط در موقعیت‌های اجتماعی بخصوصی مانند صحبت‌کردن با غریبه‌ها، بگووبخند در مهمانی‌ها یا اجرا در مقابل تماشاگران این مشکل را دارند. رایج‌ترین عوامل محرک اضطراب اجتماعی عبارت‌اند از:

• ملاقات با افراد جدید؛
• بازکردن سر صحبت؛
• صحبت‌کردن در جمع؛
• اجرا روی صحنه؛
• در مرکز توجه بودن؛
• هنگام انجام کاری تحت‌نظر کسی دیگر بودن؛
• تمسخر یا نقد شدن؛
• صحبت‌کردن با افراد مهم یا مسئولان؛
• صدا زده شدن سر کلاس؛
• استفاده از توالت‌های عمومی؛
• امتحان‌دادن؛
• خوردن یا نوشیدن در مکان‌های عمومی؛
• تلفن‌زدن؛
• شرکت‌کردن در مهمانی‌ها یا سایر گردهمایی‌های اجتماعی.

علائم اختلال اضطراب اجتماعی

اگر گاهی در موقعیت‌های اجتماعی مضطرب می‌شوید، به این معنی نیست که اختلال اضطراب اجتماعی یا جمع‌هراسی دارید. بسیاری از مردم گاهی خجالت‌زده می‌شوند، ولی این مسئله مزاحم عملکرد روزمره‌ی آن‌ها نمی‌شود در حالی که اختلال اضطراب اجتماعی زندگی معمول شما را مختل می‌کند و باعث پریشانی بسیاری می‌شود.

در کتاب «زندگی‌های پنهان درون‌گرایان»، درباره‌ی تفاوت اضطراب اجتماعی با خجالتی یا درون‌گرابودن می‌خوانیم:
«افرادی که در درجه‌ی بالای درون‌گرایی اجتماعی‌اند تنهابودن را دوست دارند. به‌جای مهمانی شنبه‌شب، خوش‌تر دارند که در خانه بمانند و بازی رایانه‌ای محبوبشان را انجام دهند یا نت‌فلیکس تماشا کنند. البته اینجا فرض بر این است که در خانه می‌مانند چون فعالیت‌های آرام را ترجیح می‌دهند، نه به این علت که خجالتی‌اند یا اضطراب اجتماعی دارند. خجالتی‌بودن و اضطراب اجتماعی با درون‌گرایی یکی نیستند.»

مثلاً کاملاً عادی است که قبل از سخنرانی کمی دست و پایتان بلرزد. اما اگر اضطراب اجتماعی داشته باشید، شاید هفته‌ها قبل از موعد سخنرانی نگران باشید، وانمود کنید مریضید تا از انجامش شانه خالی کنید یا هنگام سخنرانی چنان بلرزید که به‌سختی بتوانید صحبت کنید.

علائم فیزیکی

• سرخ‌شدن یا گل‌انداختن چهره؛
• تنگی نفس؛
• ناراحتی معده و حالت تهوع؛
• لرزیدن (شامل لرزش صدا نیز می‌شود)؛
• تپش قلب یا گرفتگی قفسه‌ی سینه؛
• تعریق یا گُرگرفتگی؛
• احساس سرگیجه یا غش‌کردن.

علائم رفتاری

• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی در حدی که فعالیت‌های شما را محدود کند یا زندگی‌تان را مختل کند؛
• ساکت‌ماندن یا پنهان‌شدن برای فرار از توجه دیگران و شرمنده‌شدن؛
• نیاز به اینکه همیشه هرجایی می‌روید یکی از دوستانتان را با خود ببرید؛
• نوشیدن الکل قبل از رویدادهای اجتماعی برای آرام‌کردن اعصاب.

علائم اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان

خجالتی‌بودن کودک به‌هیچ‌وجه غیرطبیعی نیست، اما کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند در موقعیت‌های معمولی مثل بازی‌کردن با کودکان دیگر، روخوانی در کلاس، صحبت‌کردن با بزرگ‌سالان یا امتحان‌دادن دچار دلهره‌ی شدیدی می‌شوند. بسیاری از اوقات، کودکانی که جمع‌هراسی دارند حتی تمایل به مدرسه رفتن هم ندارند.

چگونه با اختلال اضطراب اجتماعی مقابله کنیم؟

۱. افکار منفی را به چالش بکشید.

شاید به نظر بیاید در برابر علائم اختلال اضطراب اجتماعی یا جمع‌هراسی کاری از دستتان برنمی‌آید، اما نکات بسیاری وجود دارند که ممکن است کمک‌کننده باشند. اولین قدم این است که طرز فکر خود را به چالش بکشید. افراد دچار اضطراب اجتماعی افکار و اعتقاداتی منفی دارند که به ترس و اضطرابشان می‌افزاید، مثلاً:

• من که می‌دانم آخرش شبیه احمق‌ها به نظر می‌رسم.
• مردم فکر می‌کنند احمقم.
• چیزی برای گفتن پیدا نمی‌کنم و به‌نظرشان حوصله‌سربر می‌آیم.

به‌چالش‌کشیدن این افکار منفی روش مؤثری برای کاهش علائم اضطراب اجتماعی است.

قدم اول: افکار منفی ناخودآگاهی را که زمینه‌ساز ترس شما از موقعیت‌های اجتماعی هستند، شناسایی کنید. مثلاً اگر نگران ارائه‌ی کارتان هستید، شاید این فکر منفی سراغتان بیاید که «قرار است خرابش کنم و همه فکر می‌کنند کاملاً بی‌کفایتم.»

قدم دوم: این افکار را تحلیل کنید و به چالش بکشید. شاید اگر درباره‌ی این افکار منفی از خودتان سؤال بپرسید، کمک‌کننده باشد. مثلاً: «اصلاً من مطمئنم که قرار است ارائه را خراب کنم؟» یا «حتی اگه مضطربم، آیا حتماً مردم فکر می‌کنند من بی‌کفایتم؟» از طریق این ارزیابی منطقی افکار منفی خود، می‌توانید به‌تدریج آن‌ها را با نگاه واقع‌گرایانه‌تر و مثبت‌تر به موقعیت‌های اجتماعی محرک اضطراب جایگزین کنید.

طرز فکرهای غیرمفیدی که اضطراب اجتماعی را افزایش می‌دهند

• ذهن خوانی: فرض را بر این گذاشتن که می‌دانید مردم چه فکر می‌کنند و اینکه به‌شیوه‌ای منفی قضاوتتان می‌کنند.
• پیشگویی: پیش‌بینی‌کردن آینده معمولاً در کنار فرض‌کردن اینکه بدترین اتفاق ممکن رخ خواهد داد.
• فاجعه‌پنداری: بزرگ‌کردن اتفاقات ساده. مثلاً اگر مردم متوجه شوند که شما مضطربید، به‌نظرتان «افتضاح» یا «وحشتناک» یا «فاجعه‌آمیز» خواهد بود.
• شخصی‌کردن: فرض را بر این گذاشتن که مردم به‌شیوه‌ای منفی روی شما تمرکز می‌کنند یا اتفاقاتی که برای آن‌ها رخ می‌دهد به شما ربط دارد.

۲. به‌جای تمرکز روی خود، روی دیگران تمرکز کنید

وقتی در موقعیتی اجتماعی هستیم که ما را مضطرب می‌کند، بسیاری از ما اغلب در افکار و احساسات اضطراب‌آور خود گیر می‌کنیم. ممکن با اطمینان زیادی احساس کنید که همه دارند به شما نگاه و قضاوتتان می‌کنند. تمرکز شما روی احساسات بدنی شماست و امید دارید که با دقیق‌تر توجه‌کردن به آن‌ها بهتر بتوانید مهارشان کنید. اما این تمرکز افراطی روی خود تنها باعث می‌شود بیشتر به میزان اضطرابتان آگاه شوید و حتی باعث افزایش اضطراب شود. این کار همچنین باعث می‌شود نتوانید کاملا روی مکالمه‌های اطرافتان یا عملکردتان تمرکز کنید.
تغییر تمرکز درونی به تمرکز بیرونی ممکن است اضطراب اجتماعی را تا حد زیادی کاهش دهد. هرچقدر بیشتر روی آنچه در اطرافتان می‌گذرد تمرکز کنید، اضطراب کمتر روی شما اثر خواهد گذاشت.

۳. به تنفس خود توجه کنید

هنگام بروز اضطراب، تغییرات بسیاری در بدن رخ می‌دهند. یکی از این تغییرات سریع‌شدن تنفس است. تنفس سریع تعادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن بدن شما را بر هم می‌زند و این منجر به بروز علائم اضطراب همچون سرگیجه، احساس خفگی، افزایش ضربان قلب و گرفتگی عضلات می‌شود.

اگر یاد بگیرید سرعت نفس‌کشیدن خود را کم کنید، می‌توانید علائم ناشی از اضطراب را کاهش دهید. با انجام تمرین‌های تنفسی آرام‌ماندن راحت‌تر می‌شود. در ادامه، دو نمونه تمرین تنفسی را توضیح داده‌ایم.

• راحت بنشینید، پشت خود را صاف نگه دارید و شانه‌هایتان را منقبض نکنید. یکی از دست‌هایتان را روی قفسه سینه ودیگری را به روی شکم خود قرار دهید.
• چهار ثانیه از طریق بینی آرام نفس بکشید. با این کار باید دستی که روی شکمتان گذاشته‌اید بالا بیاید، اما دستی که روی سینه‌ی شماست باید خیلی کم تکان بخورد.
• نفس خود را دو ثانیه نگه دارید.
• ۶ ثانیه به‌آرامی از طریق دهان بازدم کنید و تا می‌توانید هوا را بیرون دهید. دست روی شکمتان باید هم‌زمان با بازدم شما حرکت کند، اما دست دیگرتان نباید زیاد تکان بخورد.
• به نفس‌کشیدن از طریق بینی و بازدم از طریق دهان ادامه دهید. تمرکز خود را روی یک‌نواخت نفس کشیدن به‌شیوه گفته‌شده نگه دارید.

روش دوم «تنفس مربعی» است که در کتاب «چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود؟» آموزش داده شده است.
«۱. نگاه خود را روی چیزی مربع‌شکل متمرکز کنید: پنجره، در، قاب عکس یا صفحه‌نمایش کامپیوتر.
۲. روی گوشه‌ی پایین سمت چپ متمرکز شوید و عمل دم را انجام دهید، تا ۴ بشمارید و هم‌زمان با چشم مسیر را تا گوشه‌ی بالایی دنبال کنید.
۳. نفستان را به‌مدت ۴ ثانیه حبس کنید و نگاهتان را در عرض حرکت داده و تا گوشه‌ی بالایی سمت مخالف پیش بروید.
۴. هم‌زمان که نفستان را بیرون می‌دهید، دوباره تا ۴ بشمارید و از بالا تا گوشه‌ی پایینی را نگاه کنید.
۵. نفستان را ۴ ثانیه نگه‌ دارید و نگاهتان را برای شروع مجدد به سمت چپ حرکت دهید.
درواقع شما به‌مدت ۴ ثانیه عمل دم را انجام می‌دهید، ۴ ثانیه نفستان را حبس می‌کنید، ۴ ثانیه بازدم انجام می‌دهید و دوباره ۴ ثانیه نفستان را حبس می‌کنید. تمرکز بر روی چیزی مربع‌شکل می‌تواند درحکم ‌راهنما عمل و به شما کمک کند تا توجهتان را روی تنفس حفظ کنید و همچنین احتمال پرت‌شدن زودهنگام حواس را به حداقل برسانید. اگر چند دقیقه این راهکار را امتحان کردید و احساس کردید که هنوز نتیجه نداشته، به تمرین ادامه دهید؛ زیرا مدتی طول می‌کشد تا بدنتان واکنش نشان دهد. نکته‌ی دیگر این است ‌که این کار را هر روز تمرین کنید؛ حتی در مواقعی که احساس اضطراب ندارید. زمانی که ترس بر شما غلبه کرده، استفاده از چیزی که آن را به‌خوبی تمرین کرده‌اید بسیار آسان‌تر است.»

۴. با ترس‌هایتان روبه‌رو شوی

یکی از بهترین راه‌های غلبه بر اضطراب اجتماعی این است که با ترس‌هایتان روبه‌رو شوید و از آن‌ها اجتناب نکنید. اجتناب فقط باعث ادامه‌یافتن اضطراب شما خواهد شد. با اینکه دوری‌کردن از موقعیت‌های اضطراب‌آور ممکن است در کوتاه‌مدت احساستان را بهتر کند، این فرصت را که در موقعیت‌های اجتماعی احساس بهتری داشته باشید و در درازمدت با آن‌ها کنار بیایید از بین می‌برد. در واقع هرچه بیشتر از موقعیتی اجتماعی اجتناب کنید، آن موقعیت ترسناک‌تر می‌شود.

علاوه‌بر این‌ها، اجتناب‌کردن باعث می‌شود از انجام کارهایی که دوست دارید یا رسیدن به اهدافتان عقب بیفتید. مثلاً ترس از با صدای بلند حرف‌زدن ممکن است باعث شود نتوانید ایده‌هایتان را در محل کار با بقیه به اشتراک بگذارید، در کلاس درس به چشم بیایید یا دوست جدیدی بیابید.

شاید غلبه بر موقعیت اجتماعی به‌ظاهر ترسناک غیرممکن به نظر برسد، اما با تلاش به‌تدریج موفق خواهید شد. مهم‌ترین نکته‌ این است که با شرایطی شروع کنید که از عهده‌ی آن برمی‌آیید و رفته‌رفته به سراغ شرایط چالش‌برانگیزتر بروید و در حالی که از نردبان اضطراب بالا می‌روید، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های مقابله‌ای خود را رشد دهید.

مثلاً اگر برقراری ارتباط با غریبه‌ها شما را مضطرب می‌کند، می‌توانید برای شروع با دوستی اهل بیرون‌رفتن به مهمانی بروید. زمانی که کاملا با این مرحله احساس راحتی کردید، می‌توانید خود را به یک فرد جدید معرفی کنید و به همین شکل ادامه دهید. برای اینکه خود را به بالای نردبان اضطراب اجتماعی برسانید، به نکات زیر توجه کنید:

• سعی نکنید با بزرگ‌ترین ترس خود بلافاصله روبه‌رو شوید. خیلی سریع پیش‌رفتن، مسئولیت زیادتر از حد توان خود قبول‌کردن یا بیش از حد به خود فشارآوردن اصلاً خوب نیست. این کار ممکن است نتیجه‌ی عکس بدهد و اضطراب شما را دوچندان کند.
• صبور باشید. غلبه بر اضطراب اجتماعی به تمرین و زمان نیاز دارد و فرایندی تدریجی و مرحله‌ای است.
• از مهارت‌های خود استفاده کنید تا آرام بمانید. مثلاً از مهارت‌هایی مانند تمرکز بر تنفس و به چالش کشیدن فرضیه‌های منفی بهره بگیرید.

تعامل اجتماعی با همکاران؛ نمونه‌ای از نردبان اضطراب

1. به همکارانتان سلام کنید.
2. از یکی از همکارانتان سؤالی مرتبط با کار بپرسید.
3. از یکی از همکارانتان بپرسید آخر هفته‌اش را چگونه گذرانده است.
4. زمان استراحت خود را با همکارانتان در اتاق استراحت بگذرانید.
5. ناهار را همراه همکارانتان در اتاق استراحت بخورید.
6. در حالی که همراه همکارانتان در اتاق استراحت ناهار می‌خورید، سعی کنید سر بحث را با یکی از آن‌ها باز کنید و مثلاً درباره‌ی آب‌وهوا، ورزش یا رویدادهای روز صحبت کنید.
7. از یکی از همکارانتان بخواهید بعد از اتمام ساعات کاری، با هم بیرون بروید و قهوه بنوشید.
8. همراه گروهی از همکارانتان برای صرف ناهار بیرون بروید.
9. به همکارانتان چند نکته شخصی درباره‌ی خودتان بگویید.
10. با همکارانتان در یکی از مهمانی‌های ویژه‌ی کارکنان شرکت کنید.

۵. تلاش کنید اجتماعی‌تر باشید

یکی دیگر از راه‌های به‌چالش‌کشیدن ترس‌هایتان و مقابله با اضطراب اجتماعی این است که آگاهانه به دنبال محیط‌های اجتماعی حمایتگر باشید. پیشنهادهای زیر راهکارهای مناسبی برای شروع تعامل مثبت با دیگران هستند.

• در کلاس مهارت‌های اجتماعی یا کلاس تمرین قاطعیت شرکت کنید: این کلاس‌ها اغلب در مراکز محلی آموزش بزرگ‌سالان یا مؤسسه‌های آموزشی برگزار می‌شوند.
• داوطلب انجام کاری شوید که از انجام‌دادنش لذت می‌برید: این کار شاید رسیدگی به حیوانات پناهگاه یا پرکردن پاکت‌نامه‌های یک کمپین باشد. در واقع هر کاری که می‌توانید رویش تمرکز کنید و در عین حال با چند نفر از افراد هم‌عقیده‌ی خود تعامل کنید.
• مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود دهید: روابط خوب همیشه بر پایه‌ی ارتباطات شفاف و هوش عاطفی بنا می‌شوند. اگر ارتباط برقرارکردن با دیگران برایتان دشوار است، یاد گرفتن اصول اولیه‌ی هوش هیجان احتمالاً برایتان مفید خواهد بود.

۶. سبک زندگی به دور از اضطراب را در پیش بگیرید

ذهن و بدن با هم مرتبط‌اند و طبق شواهد، نحوه‌ی رفتار شما با جسمتان ممکن است تأثیر چشمگیری بر میزان اضطراب و توانایی مهار اضطراب شما و همچنین اعتمادبه‌نفستان داشته باشد. با اینکه تغییر سبک زندگی به‌تنهایی برای غلبه بر اختلالات جمع‌هراسی و اضطراب اجتماعی کافی نیست، شاید برای پیشرفت روند درمان شما مفید باشد.

۱. کافئین مصرف نکنید یا مصرف آن را محدود کنید

قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا محرک‌هایی هستند که علائم اضطراب را تشدید می‌کنند. می‌توانید مصرف کافئین را کلاً کنار بگذارید یا مصرفش را کم و منحصر به صبح‌ها کنید.

۲. فعالیت بدنی خود را زیاد کنید

اگر امکانش هست، حداقل ۳۰ دقیقه از روز خود را به انجام فعالیت‌‌های بدنی اختصاص دهید. اگر از ورزش متنفرید، آن را با فعالیت‌های موردعلاقه‌ی خود ترکیب کنید. مثلاً تماشای ویترین فروشگاه‌ها هنگام پیاده‌روی در مرکز خرید یا رقصیدن با موسیقی موردعلاقه‌تان.

۳. امگا ۳ بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنید

اسیدهای چرب امگا ۳ به سلامت مغز شما کمک می‌کنند و می‌توانند روحیه، نگرش و توانایی شما برای مهار اضطراب را بهبود ببخشند. بهترین منابع امگا ۳ ماهی‌های چرب (سالمون، شاه‌ماهی، ماهی خال‌مخالی، آنچوی، ساردین) جلبک دریایی، بذر کتان و گردو هستند.

همچنین سارا ویلسن در کتاب «نخست هیولا را زیبا می‌کنیم»، درباره‌ی تأثیر تغذیه گفته است:
« محققان دریافته‌اند افرادی که از غذاهای تخمیرشده‌ (حاوی پروبیوتیک‌های درمان‌کننده‌ی روده) بیشتر استفاده می‌کنند علائم کمتری از اضطراب اجتماعی دارند. تحقیق دیگری مشخص کرده است مصرف دویست‎ گرم ماست خالص (من می‌گویم «خالص» زیرا مواد غذایی موجود در بازار حاوی مقدار کمی باکتری‌های مفیدند)، دو بار در روز و به‌مدت چند هفته، ساختار میکروب‌های روده را بهبود داده است و به تولید ترکیبات اصلاح‌کننده‌ی شرایط شیمیایی مغز منجر شده است.»

۴. الکل و سیگار را ترک کنید

ممکن است در موقعیتی خاص وسوسه شوید که برای آرام‌کردن خود الکل بنوشید، اما الکل احتمال وقوع حمله‌ی اضطرابی را افزایش می‌دهد. نیکوتین هم محرکی قوی است و برخلاف تصور رایج، با سیگارکشیدن اضطراب نه‌تنها کم نمی‌شود که بیشتر هم می‌شود.

۵. به کمیت و کیفیت خواب توجه کنید

کمبود خواب شما را در برابر اضطراب آسیب‌پذیرتر می‌کند. استراحت کافی سبب می‌شود که در موقعیت‌های اجتماعی آرام بمانید.

درمان اختلال اضطراب اجتماعی

اگر تمام راهکارهای بالا را امتحان کرده‌اید و کماکان با اضطراب اجتماعی فلج‌کننده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنید، احتمالاً به کمک حرفه‌ای نیز نیاز دارید.

۱. روان‌درمانی

رفتاردرمانی شناختی (CBT) برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی از سایر روش‌ها بهتر بوده است. این روش بر اساس این فرض بنا شده است که آنچه به آن فکر می‌کنید بر چیزی که احساس می‌کنید اثر می‌گذارد و چیزی که احساس می‌کنید بر رفتارتان اثر می‌گذارد. پس اگر شیوه‌ی تفکر خود درباره‌ی آن دسته از موقعیت‌های اجتماعی که شما را مضطرب می‌کنند عوض کنید، احساس و عملکرد بهتری خواهید داشت.

۲. درمان دارویی

گاهی اوقات برای تسکین علائم اضطراب اجتماعی دارو تجویز می‌شود، ولی واقعاً شیوه‌ای درمانی نیست. مصرف دارو زمانی می‌تواند بهترین تأثیر ممکن را داشته باشد که همراه با درمان حرفه‌ای و تکنیک‌های خودیاری مرتبط با ریشه‌ی اختلال اضطراب اجتماعی شما باشد.

معمولاً برای درمان اضطراب اجتماعی سه نوع دارو تجویز می‌شود:

• بتابلاکرها: برای تسکین اضطراب عملکردی به کار برده می‌شوند. با اینکه این دارو نمی‌تواند بر علائم احساسی اضطراب اثر بگذارد، می‌تواند علائم فیزیکی اضطراب همچون لرزش دست‌ها یا صدا، تعریق، و ضربان قلب سریع را مهار کند.
• داروهای ضدافسردگی: ممکن است وقتی اختلال اضطراب اجتماعی شدید است و زندگی فرد را مختل می‌کند، مفید باشند.

کتاب‌هایی که با خواندنشان اطلاعات مفیدی درباره‌ی سلامت روان کسب می‌کنید

مطالعه یکی از روش‌های مفید و اثربخش برای بهبود سلامت روان است که کیفیت کلی زندگی را نیز بهبود می‌بخشد، به‌ویژه وقتی کتاب‌ها با راهنمایی متخصص این حوزه به کار گرفته شوند. پیشنهاد می‌کنیم این سه کتاب عالی را که با مسئله‌ی استرس و اضطراب نیز مرتبط‌اند، در فهرست مطالعه‌ی خود قرار دهید.

چرا تا به حال کسی این‌ها را به من نگفته بود؟	زندگی‌های پنهان درون‌گرایان	نخست هیولا را زیبا می‌کنیم

حرف آخر

اختلال اضطراب اجتماعی گاهی چنان جدی می‌شود که زندگی اجتماعی فرد را مختل می‌کند، بنابراین ضروری است که با علائمش آشنا باشیم و در صورت شک‌کردن ابتلای خودمان یا یکی از عزیزانمان به این عارضه، بدون معطلی از متخصص سلامت روان کمک بخواهیم.
با به اشتراک گذاشتن این مقاله با دوستان و آشنایان خود می‌توانید اطلاعات آن‌ها درباره‌ی اختلالات اضطرابی افزایش دهید تا بتوانند بهتر از سلامت روان خود مراقبت کنند و زندگی بهتری داشته باشند.

منابع

کتاب «چرا تابه‌حال کسی این‌ها را به من نگفته بود؟»
کتاب «نخست هیولا را زیبا می‌کنیم»
کتاب «زندگی‌های پنهان درون‌گرایان»
https://www.nimh.nih.gov/health/publications/social-anxiety-disorder-more-than-just-shyness#:~:text=Social%20anxiety%20disorder%20is%20an,social%20anxiety%20disorder%20is%20treatable