وقتی بدن نه می‌گوید

کتاب وقتی بدن نه می‌گوید اثری از گبور مته جزو کتاب‌های روانشناسی است که ارتباط بین استرس و سلامت بدن و هیجانات سرکوب شده انسان را بررسی می‌کند. نویسنده با استفاده از دانسته‌های علمی و تجربه‌های واقعی بیماران خود، توانسته تاثیر استرس را به مخاطب نشان دهد.

مفاهیم بررسی شده در کتاب

• ارتباط بین ذهن و جسم: نویسنده سعی دارد نشان دهد که استرس مزمن و سرکوب هیجانات باعث بروز بیماری‌های جسمی زیادی می‌شود.
• شناسایی علائم نگران کننده بدن: بدن انسان قبل از بروز مشکلات جدی، علائم و هشدارهایی را بروز می‌دهد.
• تاثیر استرس در بیماری: متاسفانه بسیاری از بیماری‌های سخت مثل مشکلات قلبی، سرطان و بیماری‌های خودایمنی براثر استرس مزمن و طولانی مدت بوجود می‌آیند.
• ارائه راه‌حل‌های پیشگیری: در کتاب دستورالعمل‌هایی برای ازبین بردن و کاهش استرس و مدیریت احساسات ارائه شده‌است.

داستان‌های واقعی کتاب وقتی بدن نه می‌گوید

همانطور که بیان شد، نویسنده تلاش کرده علاوه بر استفاده از مطالب علمی، داستان چند نمونه‌ واقعی را بیان کند. افرادی که به علت عدم مدیریت احساسات یا استرس مزمن، دچار مشکلات جدی شده‌اند. برای مثال مردی که به دلیل ترس از طرد شدن هرگز به دیگران نه نمی‌گفت و خواسته‌های دیگران را برخلاف میل باطنی خود انجام می‌داد. در نهایت براثر همین فشارهای روحی، به بیماری خود ایمنی مبتلا شد. خانمی که نیازهای دیگران را در اولویت قرار می‌داد و فقط به فکر خوشحالی اطرافیانش بود. او با عدم بیان احساسات خود در هنگام خشم و ناراحتی به سرطان مبتلا شد.

راهکارهای ارائه شده در کتاب وقتی بدن نه می‌گوید

• یادگرفتن چگونه نه گفتن بدون داشتن احساس گناه و شرم نسبت به دیگران و در اولویت قراردادن نیازهای خود.
• استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مثل یوگا و مدیتیشن در کتاب وقتی بدن نه می‌گوید.
• شناسایی الگوهای رفتاری ناسالم که باعث آسیب به بدن می‌شود.
• بیان راحت و درست احساسات حتی در هنگام ناراحتی و عصبانیت.

مطالعه این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

افرادی که معتقدند سلامت جسم و روح به هم ارتباطی ندارند، با مطالعه این کتاب دیدگاهشان تغییر خواهد کرد. همچنین کسانی با استرس دست و پنجه نرم می‌کنند یا دچار بیماری‌های مرتبط با آن شده‌اند، باید کتاب وقتی بدن نه می‌گوید را مطالعه کنند. کتاب فرسودگی نوشته امیلی و امیلیا نگاسکی نیز می‌تواند یک راهنمای کاربردی برای مدیریت استرس باشد.

جملات مهم از کتاب وقتی بدن نه می‌گوید

• کابوس‌ها نمایانگر عمیق‌ترین اضطراب‌های ما هستند.
• افراد وقتی مرزهایشان محو می‌شود، رنج می‌کشند.
• «وقتی از یادگیری نه‌گفتن محروم می‌شویم، در نهایت بدنمان این کار را برایمان انجام می‌دهد.»
• به عبارت دیگر، بیماری نتیجهٔ سادهٔ حمله‌ای خارجی نیست، بلکه در میزبانِ آسیب‌پذیری ایجاد می‌شود که محیط داخلی بدنش دچار اختلال شده است.
• ارزیابی ساده و صریح احساس دوست داشته شدن ارتباط جالب‌توجهی با وضعیت سلامتی دارد.
• این مهم است که بدانید باید از خودتان مراقبت کنید، زیرا تا وقتی این کار را نکنید نمی‌توانید از دیگران مراقبت کنید.
• ژن‌ها به‌واسطهٔ محیط فعال یا غیرفعال می‌شوند. برای همین، بیشترین تأثیر در رشد، سلامت و رفتار انسان ناشی از محیط پرورشی است.
• یکی از نیازهای ضروری رشد مغز انسان پرورش تعاملات عاطفی با والدین است.
• استرس‌های عاطفی مزمن سیستم ایمنی را به حدی حساس می‌کنند که به هر تعداد محرک بیش‌ازحد واکنش نشان می‌دهد.
• آثار پژوهشی سه عامل را که به‌طور کلی به استرس منجر می‌شوند شناسایی کرده‌اند: عدم‌اطمینان، فقدان اطلاعات و ازدست‌دادن کنترل.
• «دانسته‌های پزشکی دربارهٔ فرایند معنادار التیام، رنج و مرگ به اندازهٔ دانسته‌های برگرفته از یک تحلیل شیمیایی دربارهٔ ارزش زیباشناختی هنر سفالگری است.»
• بیماران مبتلا به سرطان پوست بدخیم نوعی از واکنش‌ها و تمایلات مقابله‌ای را بروز می‌دهند که می‌توان آن‌ها را نشان‌دهندهٔ ‘سرکوبگری’ دانست.
• یک راه برای اینکه احساس طردشدگی نکنید این است که هرگز کمک نخواهید، هرگز به «ضعف» اعتراف نکنید؛ یعنی باور داشته باشید که آن‌قدر قوی هستم که بتوانم به‌تنهایی در برابر همهٔ فرازونشیب‌های زندگی مقاومت کنم.

متن پشت جلد کتاب

ما یاد گرفته‌ایم احساسات خود را سرکوب کرده و با این توجیه که این‌هم بخشی از زندگی است، بارِ سنگینِ غم، خشم و ترسِ فروخورده را به‌ دوش بکشیم. اما اگر این استرسِ پنهان و احساسات سرکوب‌شده به جسم ما آسیب‌های جبران‌ناپذیر وارد کند چه؟  
دکتر گبور مته به ما پیشنهاد می‌کند در عقایدمان مبنی‌بر جداییِ ذهن و بدن تجدید‌ نظر کنیم. او در این کتاب ارتباط فیزیولوژیکیِ استرس‌های مزمن با سیستم‌های کنترل‌کننده‌ی اعصاب، دستگاه ایمنی و هورمون‌ها را با استناد به مشاهدات بالینی، مصاحبه با بیماران و یافته‌های علمی مستدل می‌کند و نشان می‌دهد بسیاری از سرطان‌ها، اختلالات خودایمنی، فلج چندگانه و یا حتی آلزایمر با استرس‌هایی که بیش‌ترشان نتیجه‌ی آسیب‌های روانیِ دورانِ کودکی هستند، ارتباط مستقیم دارند.  
اگر در ابراز خشم ناتوانید، بیش‌از‌حد به جلب رضایت دیگران نیازمندید، احساس می‌کنید به‌قدر کافی خوب نیستید یا… دکتر گبور مته به شما توضیح می‌دهد مستعد ابتلا به چه بیماری‌هایی هستید.

---

از متن کتاب
بخش عمده‌ای از آن‌چه ما «شخصیت» می‌نامیم، مجموعه‌ای ثابت از ویژگی‌ها نیست، بلکه فقط سازوکارهای مقابله‌ای است که فرد در دوران کودکی آموخته.  
برای بهبودی، ضروری است که تمام قدرت‌مان را به کار بگیریم و منفی بیندیشیم. تعادلِ چه‌چیزی به هم خورده است؟ چه‌چیزی را نادیده گرفته‌ام؟ بدن من به چه‌چیزی نه می‌گوید؟ بدون این سؤالات، استرس‌هایی که باعث بی‌تعادلی بدن می‌شوند، پنهان می‌مانند. «مثبت‌اندیشی» مبتنی بر این باورِ ناخودآگاه است که ما آن‌قدرها قوی نیستیم که بتوانیم از پسِ واقعیت برآییم. اگر به این ترس اجازه دهیم که بر ما تسلط پیدا کند، آن‌گاه همان دلهره‌ی دوران کودکی را در خود ایجاد کرده‌ایم. و‌ این دلهره حالتی از استرس است، چه آگاهانه باشد چه نه.

---

نائومی کلاین، نویسنده‌ی کتاب دکترین شوک
نسبت‌هایی که گبور مته بین امر به‌شدت شخصی و امر جهانی، امر روحانی و امر درمانی، امر روانی و امر سیاسی ایجاد می‌کند، جسورانه، خردمندانه و عمیقاً اخلاقی است. او درمانگری‌ است که باید ارج نهاده شود.