روانشناسی
طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت مرزی
طرح‌واره‌درمانی برای اختلال شخصیت مرزی (BPD) نوعی روان‌درمانی است که بر شناسایی و تغییر الگوهای فکری ناسالم و غیرواقعی تمرکز دارد. این درمان شامل برخی عناصر سنتی درمان شناختیرفتاری (CBT) است، اما برخی عناصر از سایر انواع روان‌درمانی را نیز در بر می‌گیرد. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره این روش درمانی کسب کنید.در این مقاله طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت مرزی به صورت کامل شرح داده شده همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید
نیازهای دوران کودکی و طرح‌واره‌های ناسازگار
در بخشی از کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» می‌خوانیم: «واژه‌ی تخصصی برای تله‌ی زندگی، «طرحواره» است. مفهوم طرحواره از روان‌شناسیِ شناختی نشئت گرفته است. طرح‌واره‌ها عقاید عمیقاً ریشه‌داری درباره‌ی خودمان و دنیا هستند که در سال‌های اول زندگی فراگرفته شده‌اند.
این طرح‌واره‌ها مبنای درک ما از خودمان هستند. دست‌برداشتن از باورمان به یک طرحواره، به‌معنای صرف‌نظر‌کردن از اطمینان خاطری است که از دانستنِ کیستی خود و چیستی دنیا حاصل کرده‌ایم؛ بنابراین به آن می‌چسبیم؛ حتی زمانی که به ما آسیب می‌زند. این باورهای سال‌های ابتدایی زندگی به ما حس پیش‌بینی‌کردن و اطمینان خاطر می‌دهند؛ حسی که برای‌مان خوشایند و آشناست. به‌طور غریبی به ما احساس درخانه‌بودن می‌دهند. به این دلیل، روان‌شناسانِ شناختی بر این باورند که طرح‌واره‌ها، یا تله‌های زندگی، به‌سختی قابل‌تغییرند.»
نظریه زیربنایی طرح‌واره‌درمانی بر این فرض استوار است که اگر نیازهای اساسی دوران کودکی ما (مانند نیاز به امنیت، پذیرش و عشق) به اندازه کافی برآورده نشوند، الگوهای ناسالمی برای تفسیر و تعامل با دنیای اطرافمان شکل می‌دهیم که طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه نامیده می‌شوند. طرح‌واره‌ها الگوهای کلی و فراگیر فکری و رفتاری هستند. آن‌ها فراتر از مقوله باورهای ما هستند، یعنی الگوهای عمیق و ریشه‌داری که مستقیم با احساس ما به خودمان و نگاه ما به جهان مرتبط هستند.
بر اساس نظریه طرحواره، طرح‌واره‌ها زمانی فعال می‌شوند که رویدادهای زندگی حال ما شبیه به همان رویدادهای گذشته ما باشند که در شکل‌گیری آن طرحواره نقش داشته‌اند. اگر به دلیل تجربیات سخت دوران کودکی طرح‌واره‌های ناسالمی را در خود پرورش داده باشیم، در مواجهه با موقعیت‌های جدید نیز به الگوهای ناسالم فکری و رفتاری متوسل خواهیم شد.
طبق نظریه طرحواره، بسیاری از علائم اختلال شخصیت مرزی (BPD) ناشی از تجربیات سخت دوران کودکی (مانند بدرفتاری یا جدایی زودهنگام از مراقبان) است که منجر به شکل‌گیری طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه می‌شود.
چند مثال برای درک بهتر طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت مرزی
برای درک نحوه عملکرد طرح‌واره‌درمانی می‌توانیم برخی از طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه را بررسی کنیم که بیشتر از همه رایج هستند و به مشکلاتی که بعدا برای فرد ایجاد می‌کنند، توجه کنیم. چند نمونه از طرح‌واره‌های ناسازگار عبارت‌اند از:
- طرحواره نقص/شرم: افرادی که باور دارند ذاتا دوست‌داشتنی نیستند، ممکن است روابط خود را به دلیل ترس از طرد شدن، به هم بزنند.
- طرحواره محرومیت هیجانی/طردشدگی:افرادی که باور دارند دیگران نیازهای عاطفی آن‌ها را برآورده نمی‌کنند، ممکن است ناخودآگاه جذب رابطه با افرادی شوند که از نظر عاطفی سرد و بی‌توجه هستند.
- طرحواره انزوا/طردشدگی اجتماعی: افرادی که تصور می‌کنند از دیگران جدا هستند یا در اجتماع پذیرفته نمی‌شوند، ممکن است خود را از دیگران منزوی کنند.
- طرحواره درهم‌تنیدگی/وابستگی افراطی:افرادی که فکر می‌کنند بدون حمایت دیگران، به‌خصوص اعضای خانواده، نمی‌توانند شاد یا موفق باشند ممکن است وابستگی افراطی به عزیزان خود پیدا کنند. این افراد نمی‌توانند اهداف و مسیر زندگی خود را تشخیص دهند و حس استقلال و فردیت ندارند.
اما همه افراد واکنش یکسانی به طرح‌واره‌های اولیه نشان نمی‌دهند. بر اساس نظریه طرح‌واره‌ها، سه سبک اصلی مقابله‌ای وجود دارد که افراد برای مقابله با این باورها آن‌ها را در پیش می‌گیرند.
- تسلیم: باعث می‌شود افراد درگیر رفتارهایی شوند که باورهای موجود آن‌ها را تقویت می‌کنند.
- اجتناب: افراد را وادار می‌کند از هر موقعیتی که احساس ترس یا آسیب‌پذیری را در آن‌ها برانگیزد، دوری کنند.
- جبران افراطی: سبب می‌شود افراد درگیر رفتارهایی شوند که کاملا خلاف باور درونی‌شان هستند و اغلب به‌شکلی اغراق‌آمیز این واکنش را نشان می‌دهند.
اهداف طرح‌واره‌درمانی
اهداف اولیه طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت مرزی شناسایی طرح‌واره‌های مرتبط بیمار و پیونددادن این طرح‌واره‌ها به رویدادهای گذشته و علائم فعلی بیمار است.
پس از این مرحله اولیه، درمانگر و بیمار روی روش‌های پردازش هیجانات مرتبط با طرح‌واره‌ها و تغییر سبک‌های مقابله ناسالم ناشی از طرح‌واره‌های ناسازگار (طرح‌واره‌هایی که باعث ایجاد علائم در اختلال شخصیت مرزی می‌شوند) کار می‌کنند. برای مثال درمانگر و مراجع تمریناتی را انجام می‌دهند که بر ابراز خشم، شکستن الگوهای رفتاری ناسالم و تغییر شیوه‌های ناکارآمد تفکر متمرکز باشند. در مقاله اسکیما تراپی به بررسی کامل آن پرداخته ایم و پیشنهاد میکنیم آنرا مطالعه بفرمایید.
پشتوانه علمی طرح‌واره‌درمانی
هنوز تحقیقات گسترده‌ای در مورد طرح‌واره‌درمانی انجام نشده است، اما بر اساس یکی از پژوهش‌های اخیر، بیمارانی که تصادفی برای گذراندن دوره طرح‌واره‌درمانی انتخاب شده‌اند، نسبت به افرادی که تحت روان‌درمانی پویشی قرار گرفته‌اند، کاهش قابل‌توجه‌تر علائم اختلال شخصیت مرزی را تجربه کرده‌اند. این یافته مدرکی اولیه دال بر اثربخشی طرحواره درمانی است و با استناد به آن می‌توان گفت که این نوع درمان در بهبود اختلال شخصیت مرزی امیدوارکننده عمل کرده است.
علاوه‌بر این، بر اساس نتایج تحلیل چندین پژوهش در مورد روان‌درمانی برای اختلال شخصیت مرزی، به نظر می‌رسد طرح‌واره‌درمانی مؤثر است اما مؤلفان این پژوهش‌ها تأکید کرده‌اند که هنوز باید پژوهش‌های بیشتری در این زمینه انجام شود. در مقاله طرحواره درمانی چگونه است؟ به صورت کامل این مورد رو بررسی کردیم که پیشنهاد میکنم مطالعه بفرمایید.
یافتن درمانگر طرحواره
ممکن است یافتن متخصصی مجرب در زمینه طرح‌واره‌درمانی کمی دشوار باشد، اما منابعی برای کمک به شما وجود دارند. برای شروع بهتر است در منطقه خود جست‌وجو کنید و درمانگرانی را بیابید که در زمینه درمانِ شناختیرفتاری (CBT) تخصص دارند. از آنجایی که طرح‌واره‌درمانی از بسیاری از راهکارهای مشابه درمان شناختیرفتاری استفاده می‌کند، ممکن است این درمانگران در هر دو رویکرد تجربه داشته باشند.
سخن پایانی طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت مرزی
طرح‌واره‌درمانی به عنوان یک رویکرد درمانی نویدبخش برای اختلال شخصیت مرزی (BPD) مطرح شده است. این روش با تمرکز بر شناسایی و تغییر طرح‌واره‌های ناسالم به بیماران برای درک و مهار علائم کمک می‌کند. بااین‌حال هنوز به تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی طرح‌واره‌درمانی برای درمان اختلال شخصیت مرزی نیاز است. لطفا این مقاله را با خانواده و دوستان خود هم به اشتراک بگذارید تا اگر فردی در این زمینه نیازمند کمک بود، بتواند برای انتخاب روش درمانی مناسب تصمیم درستی بگیرد. همچنین پیشنهاد میکنیم برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این شیوه درمانی کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» را بخوانید. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر میتوانید سایت Verywellmind را بررسی بفرمایید.
معرفی کتاب
 |
||
زندگی خود را دوباره بیافرینید |
||
